Cấp cứu chấn thương số 73 – BS Nguyễn Văn Thịnh

TRÀN KHÍ MÀNG PHỔI DƯỚI ÁP LỰC
(TENSION PNEUMOTHORAX)

Badar M Zaheer MD
Clinical Assistant Professor
Chicago Medical School

TEST 8

CASE HISTORY
Một câu con trai 17 tuổi bị đè bẹp giữa cửa garage và cái pare-choc của một chiếc xe hơi khi em trai khởi động và cố lùi xe. Đây là kinh nghiệm lái xe đầu tiên của người em trai mà không được giám sát. Bệnh nhân được đưa vào khoa cấp cứu với một semirigid cervical collar và được bất động trên một long back board, được thở 10L/phút oxygen bằng mặt nạ mặt.
Khám vật lý cho thấy một cậu bé tỉnh táo nhưng trong tình trạng severe distress. Những dấu hiệu sinh tồn là nhiệt độ 98,8 độ F, tần số mạch 144 đập/phút, tần số hô hấp 40 hơi thở mỗi phút và HA 150/70 mmHg. Đường khí thông suốt nhưng hơi thở nhanh và nông và bệnh nhân xanh tía. Nửa lồng ngực trái giảm cử động và không có tiếng thở về phía trái. Có khí thủng nhẹ dưới da trên thành ngực trái và cổ nhưng không có di lệch khí quản. Khám tim phát hiện tim nhịp nhanh với một nhịp đều và căng tĩnh mạch cổ.
Chụp X quang phù hợp với một tràn khí màng phổi trái.
TRÀN KHÍ MÀNG PHỔI
Một tràn khí màng phổi là một tụ khí quanh phổi. Tụ khí này đè ép phổi khiến phổi không thể nở ra khi thở vào. Lúc đầu tràn khí màng phổi được biểu hiện bởi détresse respiratoire, thường với thở nhịp nhanh (tachypnea) và thở nông. Khi khám vật lý, sẽ có giảm cử động của nửa lồng ngực và vắng tiếng thở ở phía bị thương tổn. Trong những trường hợp nặng hơn, cũng sẽ có khí thủng dưới da (subcutaneous emphesema) ở thành ngực và cổ ở phía bị chấn thương cũng như lệch khí quản về phía không bị thương tổn.

ĐIỀU TRỊ
Bước đầu tiên trong xử trí một người với một tràn khí màng phổi là đánh giá đường khí, sự thông khí và tuần hoàn (ABCs). Xác định sự thông thương đường khí và đánh giá chất lượng thông khí nên được thực hiện. Cho oxygne qua nasal cannula hay mặt nạ là bước đầu tiên. Nếu bệnh nhân tiếp tục bị détresse respiratoire mặc dầu đã cho oxygène bổ sung, nội thông khí quản phải được xét đến. Điều quan trọng là nhận biết nhanh chóng một tràn khí màng phổi để bắt đầu điều trị và làm giảm áp lực. Một khi bệnh nhân đã ổn định, cần làm giảm đè ép tức thời (immediate decompression) ; bước đầu tiên là đưa một kim cỡ lớn vào khoang gian sườn thứ hai trên đường giữa đòn của tràn khí màng phổi ở ngực bị thương tổn (Hình 1).Tức thời khí sẽ được thoát ra. Một ống ngực (chest tube) cỡ 20-26 French được đưa vào trong khoang gian sườn thứ 4 hay 5 ở đường nách trước (Hình 2).
Cần chụp lại X quang nguc vào lúc này để xác nhận sự đặt ống ngực và sự cải thiện của tràn khí màng phổi.
Bệnh nhân nên được đặt oxymètre de pouls liên tục để theo dõi nồng độ oxygen.Tình trạng tuần hoàn nên được duy trì với hai đường tĩnh mạch cỡ lớn và truyền normal saline để giữ thể tích trong huyết quản.
Hãy ghi nhớ :
– Ống ngực phải được hướng lên trên đối với không khí (tràn khí màng phổi) hay xuống dưới (tràn máu-tràn khí màng phổi) và được nối với drainage canisters, được cho thấy dưới đây (Hình 3)– “A” đối với khí (Air) và “B” đối với Máu (Blood)
– Luôn luôn nhớ đừng đưa kim hay chest tube vào dưới xương sườn để tránh xuất huyết từ các huyết quản gian sườn.