Thời sự y học số 598 – BS Nguyễn Văn Thịnh

I. KẾT THÚC ĐẠI DỊCH Ở CHÂU ÂU ? TIẾN VỀ ĐOẠN CUỐI CỦA ĐƯỜNG HẦM ?
“ Vào giữa tháng hai, chúng ta sẽ ở trong một tình huống an toàn hơn trong nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng.” (Yves Coppieters, médecin épidémiologiste, professeur de santé publique à l’ULB)

 + Theo giám đốc vùng của OMS đối với châu Âu, “ có khả năng rằng vùng tiến đến gần một sự chấm dứt của đại dịch”.
 + Làm sao giải thích lời tuyên bố lạc quan này ?

Lúc tuyên bố, hôm chủ nhật 23/1, “có khả năng rằng châu Âu tiến gần một sự chấm dứt đại dịch”, BS Hans Kluge, médecin généraliste Bỉ, được bầu vào tháng chín 2019 làm giám đốc vùng của OMS đối với châu Âu, đã tuyên bố một câu, (câu hằng được chờ đợi), cho chúng ta thoáng thấy đoạn cuối của con đường hầm. Càng được mong chờ khi câu này dứt khoát đến độ dường như mâu thuẫn một cách lạ kỳ so với những lời được đưa ra vài ngày trước bởi tổng giám đốc của cùng cơ quan OMS. Thật vậy Tedros Adhanom Ghebreyesus khi đó đã nhắc lại rằng “omicron vẫn là một virus nguy hiểm và rằng đại dịch còn lâu mới chấm dứt”. Thế thì, làm sao giải thích những ý kiến tương phản này ? Trả lời bởi BS Yves Coppieters, médecin épidémiologiste, giáo sư y tế công cộng ở ULB.

Hỏi : Những quan điểm khác nhau này bởi những người hữu trách của OMS cách nhau vài ngày, làm sao hiểu rõ chúng ?
Dr Yves Coppieters : Thật vậy có vẻ đáng ngạc nhiên khi trong vài ngày OMS đưa ra những lời tuyên bố thoạt tiên mâu thuẫn. Đó là, một mặt, sự kiện làn sóng Omicron vẫn còn gây nên một nguy cơ rất cao đối với tất cả hệ y tế, chủ yếu liên kết với một sự gia tăng của những nhập viện, mặc dầu vẫn còn được kiểm soát ở Bỉ. Và mặt khác, bài phát biểu của OMS châu Âu, gợì ý rằng đại dịch ở châu Âu đang trên đường kết thúc. Vấn đề là, ở đây đó chỉ là một quan điểm của châu Âu. Nhưng nói rằng đại dịch sẽ dừng lại ở châu Âu, điều đó không muốn nói gì hết, bởi vì một đại dịch theo định nghĩa được quy mô ở quy mô thế giới. Chúng ta không ở trong một đại dịch lục địa (pandémie continentale)…Trái lại, thật vậy, dịch bệnh ở quy mô châu Âu sẽ được kềm chế rõ rệt tốt hơn trong những tháng đến, nhờ sự tiêm chủng, nhờ những làn sóng dịch nối tiếp của Delta và Omicron..Vậy thì, chất lượng của miễn dịch thụ đắc (immunité acquise) ở châu Âu sẽ tốt hơn trong những nước khác.
Nhưng với một lời tuyên bố như thế, đó như thể là châu Âu chỉ có một cái nhìn lên châu Âu, điều này thật đáng tiếc. Theo tôi, điều đó thiếu một cái nhìn toàn bộ của tình hình.

Hỏi : Phải chăng ta có thể xác nhận rằng miễn dịch dân chúng (immunité de population) này sẽ bảo vệ chúng ta trong những tuần và những tháng đến ?
Dr Yves Coppieters : Quả thực tính miễn dịch này sẽ bảo vệ chúng ta chống lại những thể nặng của Covid-19. Và ngay cả những chủng mới của coronavirus sẽ đến. Chúng ta gần như chắc chắn về điều đó mặc đầu chúng ta không biết gì hết trong thời gian bao lâu chúng ta sẽ được bảo vệ. Dẫu sao chúng ta phải công nhận rằng chúng ta có thể tiên liệu đến tận mùa xuân hay vào mùa hè để xác nhận rằng, cho đến khi đó, chúng ta sẽ có một sự bảo vệ tốt đứng trước những biến thể mới.

Hỏi : Làm sao ta có thể xác nhận rằng chúng ta ngay cả sẽ được bảo vệ chống lại những biến thể mới ?
Dr Yves Coppieters : Điều đó vẫn là một giả thuyết, dĩ nhiên. Ta thấy rằng sự tiêm chủng dẫn đến một sự bảo vệ tốt chống lại những thể nặng của tất cả các chủng lưu hành hiện nay, trong đó có Omicron. Vả lại, hiện nay ta quan sát rằng tính miễn dịch thụ đắc do virus có một mức bảo vệ những thể làm sàng nặng hơn, dầu đó là Delta hay Omicron. Vậy ra có thể tự nhủ rằng tính miễn dịch trí nhớ (immunité mémoire) được gọi là tế bào này, mà ta có được từ nhiều tháng nay, sau cùng trở nên có hiệu quả.

Hỏi : Về việc ấy, ta có thể nhắc lại rằng có hai mức miễn dịch.. .
Dr Yves Coppieters : Trên thực tế, các kháng thể chỉ là một phần của hệ miễn dịch của chúng ta. Một mặt, có miễn dịch thể dịch (immunité humorale), nghĩa là miễn dịch thích nghi (immunité adaptive) có được bởi sự sản xuất những kháng thể trung hòa (anticorps neutralisants), mà ta biết rằng sự sản xuất này giảm mạnh với thời gian và bất hạnh thay không tồn tại lâu lắm. Mặt khác, có miễn dịch tễ bào (immunité cellulaire) hay miễn dịch trí nhớ (immunité mémoire), dựa trên những tế bào (chủ yếu là những tế bào lympho B và T). Nhờ những tiêm nhắc lại vaccin và những tiếp xúc với virus, miễn dịch tế bào này có chất lượng tốt hơn trên quy mô dân chúng. Thế mà, chính cơ chế miễn dịch này vẫn hiệu quả nhất để bảo vệ những thể nặng chống lại Covid-19 nói chung và do đó chống lại những biến thể tương lai.

Hỏi : Do đó làn sóng lạc quan này…
Dr Yves Coppieters : Chính xác. Bởi vì sau cùng ta nghĩ rằng, miễn dịch của chúng ta trong thời gian dài hạn hơn, là miễn dịch tế bào này, thật sự đang được thiết lập trên quy mô của một quần thể đã được lây nhiễm trong những tháng trước. Vậy ta có thể nói rằng Omicron là một điều tốt trong một quần thể được gây miễn dịch nhờ sự tiêm chủng. Tuy nhiên không phải như vậy trên quy mô thế giới, bởi vì từ vùng này đến vùng khác, sự bảo vệ vaccin vẫn rất thay đổi. Do đó tuần qua những tuyên bố của OMS.

Hỏi : Nếu chúng ta phải xác định giai đoạn mà chúng ta đang ở hiện nay, ông sẽ nói gì ?
Dr Yves Coppieters : Ta không nằm trong một làn sóng lây nhiễm (vague de contaminations), nhưng đúng hơn trong một làn sóng của những nhập viện truyền thống (vague d’hospitalisations conventionnelles). Đó là thực tế của Omicron. Dần dần, chúng ta đang tiến đến cái bình nguyên của những nhập viện (plateau d’hospitalisations), sẽ bắt đầu giai đoạn xuống (phase descendante) vào khoảng giữa tháng hai. Một khi chúng ta vượt qua làn sóng của những nhập viện này, chúng ta sẽ ở trong một tình huống an toàn hơn trong nhiều tuần, thậm chị nhiều tháng. Và khi đó, ta sẽ có khả năng đi vào trong giai đoạn endémique này. Đó là giảm sự lưu hành của virus ở một ngưỡng X, so với áp lực bệnh viện, sẽ có thể chấp nhận được. Một khi đạt được, đó sẽ là duy trì mức này trong thời gian, dầu đó bằng những tiêm nhắc lại vaccin hay bằng những biện pháp từng thời kỳ như duy trì khẩu trang trong những vận chuyển công cộng.

Hỏi : Chúng ta đang ở đâu đối với miễn dịch toàn thể (immunité globale) này ?
Dr Yves Coppieters : Tôi nghĩ rằng ở Bỉ chúng ta đã đạt được điều đó . Với gần 90% những người được tiêm chủng trong số những người trưởng thành và với, thêm vào đó, tất cả những nhiễm do những biến thể trước rồi do Omicron, thật vậy chúng ta nằm trong những điều kiện của một miễn dịch dân chúng (immunité de population) tốt hơn.

Hỏi : Thế thì làm sao duy trì miễn dịch này trong thời gian ?
Dr Yves Coppieters : Có hai khả năng. Hoặc virus lưu hành liên tục trong dân chúng nhưng nó chỉ dẫn đến rất ít thể nặng và do đó, ta sẽ luôn luôn mắc phải cúm, như đó là trường hợp vào mùa đông. Và miễn dịch của chúng ta sẽ được kích thích bởi một virus hiền hơn. Đối với những người yếu ớt, và không có thể được tiêm vaccin để đảm bảo một hiệu quả trong thời gian dài hạn, sẽ phải điều trị họ bằng những thuốc kháng virus và bằng những trị liệu khác để tránh không để họ phát triển những thể nặng. Hoặc Covid lưu hành quá yếu và chúng ta không được kích thích liên tục bởi virus và do đó sẽ phải hướng về chiến lược tiêm chủng quy mô hơn để nâng đỡ miễn dịch của chúng ta, với những liều nhắc lại mỗi năm tùy theo những chủng lưu hành.
(LE LIBRE BELGIQUE 25/1/2022)

II. OMICRON : SAU CÙNG HY VỌNG THOÁT KHỎI ĐẠI DỊCH
Các chuyên gia nuôi hy vọng rằng cơn dịch đột ngột này có thể là cơn cuối cùng phát triển rộng.

“ Sự bắt đầu của kết thúc đại dịch”. Lời tiên đoán này, mà tất cả chúng ta hy vọng được thực hiện, là lời tiên đoán được công bố hôm thứ tư 12/1 bởi bộ trưởng y tế Thụy Sĩ, Alain Berset. Hôm trước, chính chủ tịch của chiến lược của Cơ quan dược phẩm châu Âu (EMA), Marco Cavaleri, đã tuyên bố : “Không ai biết một cách chính xác khi nào chúng ta sẽ ở cuối đường hầm, nhưng chúng ta sẽ đến đó. (…) Chúng ta sẽ tiến một cách nhanh chóng về một kịch bản sẽ gần với endémicité hơn (sự hiện diện thông thường của một bệnh trong một quần thể hay một vùng địa lý nhất định).” Cùng ngày, bộ trưởng y tế Pháp, Olivier Véran, hy vọng thấy trong một thời gian rất gần đỉnh của làn sóng dịch hiện nay. Một cái nhìn lên tình hình ở Vương Quốc Anh, đi trước chúng ta 10 ngày trong làn sóng Omicron, cũng đáng phấn khởi. Nước này đã trải qua đỉnh dịch cách nay gần một tuần, và số những nhập viện đang giảm từ vài ngày qua.
Thật vậy sự đi đến của biến thể Omicron đã cho đại dịch Covid-19 một bộ mặt mới : những lây nhiễm chịu một sự tăng tốc chưa từng có (hiện nay ở Pháp 300.000 trường hợp được phát hiện mỗi ngày) mặc dầu, thật may mắn thay, những nhập viện không theo cùng nhịp điên rồ. Trong những làn sóng đầu tiên của dịch bệnh, có một hệ số khoảng 5% giữa số những trường hợp và những nhập viện, Vittoria Colizza, giám đốc nghiên cứu ở Inserm, trong một hội nghị được tổ chức hôm 13/1 boi ANRS-Maladies infectieuses émergentes, đã giải thích như vậy. “Hệ số này đã rất giảm trong làn sóng dịch thứ tư vào mùa hè này nhờ sự tiêm chủng. Nhưng ta quan sát một sự mất đồng bộ (décrochage) hoàn toàn từ khi xảy ra làn sóng Omicron. Những nhập viện từ nay chiếm dưới 1% những trường hợp”.
Hai yếu tố giải thích những độ cách quan trọng này. Một mặt, yếu tố ít gây bệnh hơn của Omicron, và mặt khác sự tiến bước của chiến dịch tiêm chủng. Mặc dầu các vaccin mất tính hiệu quả của chúng chống sự lan truyền, nhưng chúng vẫn còn bảo vệrất tốt chống những thể nặng. Những nhập viện của những trẻ dưới 10 tuổi, được tiêm chủng ít nhất, là 4 lần quan trọng hơn số cực đại được ghi trong những làn sóng trước, mặc dầu virus không nguy hiểm hơn. “ Có một sự bùng nổ các trường hợp trong toàn thể dân chúng và vì các trẻ em được bảo vệ kém hơn, nên chúng nhiều hơn phát triển những thể nặng”, Vittoria Colizza đã phân tích như vậy.

Trước khi dự kiến sự chấm dứt của đại dịch, đất nước còn phải đối đầu làn sóng bệnh viện thứ sáu này. Những tuần đến có vẻ luôn luôn phức tạp đối với hệ điều trị. Mặc dầu nguy cơ bị một thể nặng với Omicron là ít cao hơn, nhưng mức độ lây nhiễm là cao đến độ những thể nặng vẫn nhiều. Hơn 2200 người được nhập viện mỗi ngày, trong đó gần 350 người trong một service de soins critiques. Đó là một mức tương đương với mức của tháng 10/2020 trong lần phong tỏa thứ hai.

MỘT SỰ CHÊNH LỆCH VỀ VÙNG
Mặc dầu các khoa hồi sức trong tình trạng căng thẳng, nhất là để điều trị những bệnh lý không-Covid, nhưng chúng hẳn chịu đựng được. Tình hình tế nhị hơn trong nhập viện truyền thống (hospitalisation conventionnelle). Theo những dự đoán, được đưa lên mạng bởi Viện Pasteur hôm thứ tư 12/1, đỉnh của các lây nhiễm (pic des contaminations) phải đạt được trong những ngày đến. Ngoài ra, sự theo dõi những vết virus trong nước thải cho thấy rằng nó đã đạt được ở Ile-de-France. Đỉnh trong các bệnh viện sẽ đến từ nay đến cuối tháng, với một sự chênh lệch vùng mạnh. Những vùng của miền nam nước Pháp, mặc dầu bị ảnh hưởng muộn hơn bởi làn sóng Omicron, đã đạt nhưng mức cao hơn những làn sóng trước.“ Theo những giả thuyết khả dĩ nhất, đến 5000 người mỗi ngày có thể được nhập viện vào lúc đỉnh dịch (nếu những người Pháp không giảm những tiếp xúc của họ vào tháng giêng)”, Simon Cauchemez, phụ trách laboratoire de modélisation mathématique des maladies infectieuses ở Viện Pasteur đã giải thích như vậy.
Kịch bản này tính đến hai giả thuyết, đó là một năng lực lây truyền (transmissibilité) gia tăng 80% và một mức độ nghiêm trọng giảm 80%. Vậy mức sẽ lớn hơn nhiều những mức của những làn sóng dịch trước (ta đã đếm được 3500 nhập viện mỗi ngày vào cao điểm của đỉnh của làn sóng đầu tiên) nhưng rất xa với điều mà ta có thể lo sợ. “ Chúng ta đang ở vào một lúc bản lề của những kịch bản khác nhau, Arnaud Fontanet, chuyên gia dịch tễ học ở Viện Pasteur đã nói như vậy trong một cuộc họp báo của ANRS-maladies infectieuses émergentes. Bằng cách giảm 20% những tiếp xúc của chúng ta trong những ngày đến, chúng ta có thể gần như chia đôi kích thước của đỉnh dịch sắp đến.” Áp dụng đại trà télétravail và autodiscipline collective có thể đủ để tránh sự quá tải của các bệnh viện. Lý do hy vọng khác : “ Với Omicron, dường như rằng thời gian nhập viện được chia hai”, Simon Cauchemez đã giải thích như vậy.” Nếu ta thành công giới hạn thời gian nằm viện ở mức 3 ngày, ta có thể tránh sự bảo hòa.”
Những nhà khoa học tuy nhiên từ chối tiên liệu xa hơn những tuần đến. Lịch sử mới đây của đại dịch đã thường đảo lộn những tiên đoán với sự xuất hiện hệ thống của những biến thể mới. “ Tin vui, đó là những làn sóng dịch khác nhau và chiến dịch tiêm chủng đã tăng cường tính miễn dịch của chúng ta”, Arnaud

Fontanet đã phân tích như vậy.“Triễn vọng rằng một biến thể mới lưu hành, nhưng rằng tính miễn dịch dân chúng (immunité populationnelle) bảo vệ chúng

ta chống lại những thểnặng là một kịch bản khả dĩ. Khi đó ta sẽ thấy một sự chuyển tiếp của Sars-CoV-2 về phía một phase endémique. Cũng giống như những coronavirus khác chỉ gây nên vài viêm họng và, trong những trường hợp rất hiếm, có những thể nặng.
(LE FIGARO 14/1/2022)

III. COVID-19 : MỘT TÍ CHÚT HY VỌNG TRONG NHỮNG CON SỐ CỦA DỊCH BỆNH
Mặc dầu sự lưu hành của virus luôn luôn tăng cao, mức độ nghiêm trọng ít hơn của biến thể Omicron được xác nhận, với một sự giảm những tỷ lệ nhập viện.
Phải chăng chẳng bao lâu nữa chúng ta sẽ thoáng thấy đoạn cuối của đường hầm ? Bilan dịch tễ học của Santé publique France (SPF), hôm thứ sáu 14/1, yêu cầu một sự lạc quan thận trọng. Một mặt, đất nước đối diện với một sự gia tăng mạnh của sự lưu hành của SARS-CoV-2 trong tuần từ 3/1 đến 9/1, SPF đã chỉ như vậy. Ngoài ra, những nhiễm mới ở Pháp đã đạt những mức kỷ lục, so với phần còn lại của thế giới, theo site Our World in Data phụ trách những thống kê thế giới về đại dịch. Hơn nữa, theo SPF, phần lớn các vùng, ở métropole và ở hải ngoại, đã đối đầu với một sự tăng cao của những nhập viện mới và ở ICU”. Điều này “làm gia tăng một cách rõ rệt sự căng thẳng trong việc điều trị bệnh viện”.
Nhưng mặt khác, trong vài vùng, một sự bắt đầu giảm các lây nhiễm mới, dường như hé mở, một hy vọng cần được xác nhận. Ngoài ra, “biến thể mới, Omicron, ít nghiêm trọng hơn biến thể trước của nó, biến thể Delta, trên tiêu chuẩn của những nhập viện truyền thống.Tuy nhiên, ngoại trừ ở những bệnh nhân trên 80 tuổi, nếu ta tin vào những dữ liệu của direction de la recherche, des études, de l’évaluation et des statistiques (Drees), Mahmoud Zureik, giáo sư dịch tễ học và y tế công cộng ở đại học Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines đã ghi chú như vậy. Lại còn tốt hơn, Omicron ít nghiêm trọng hơn nhiều so với biến thể Delta đối với những nhập viện vào ICU.” Thêm vào những dữ liệu an lòng này là những lời chứng đáng phấn khởi của hai responsible của những bệnh viện của Paris và Marseille, AP-HP và AP-HM. Điều này hợp pháp hóa chân dung hai mặt của Omicron : “Lây nhiễm nhiều hơn nhiều, nguy hiểm ít hơn nhiều”
Chúng ta hãy bắt đầu bằng taux d’incidence, chỉ dấu của sự lưu hành của SARS-CoV-2. Giữa 3 và 9 tháng giêng, taux này đã leo lên đến 2811 nhiễm mới đối với 100.000 dân, so với 1917 tuần trước (+47%). Hoặc, trung bình, hơn 269.500 trường hợp mỗi ngày. Cũng tuần nay, “ gần một người trên năm đuợc trắc nghiệm dương tính”, SPF đã nhấn mạnh như vậy.
Sự tăng cao của taux d’incidence xảy ra ở tất cả các lứa tuổi. Tỷ lệ này vẫn tối đa ở những người 20-29 tuổi (5208, + 44%). Nhưng tỷ lệ này đã tiến triển nhất ở những trẻ từ 0-9 tuổi (2524, + 132%) và những trẻ 10-19 tuổi (4520, +104%), cũng như taux de dépistage, đã gia tăng +241% ở những trẻ 0-9 tuổi và +87% ở những trẻ 10-19 tuổi, liên quan với sự tựu trường.
TÍN HIỆU YẾU
Trong tất cả các vùng, tỷ lệ những nhiễm mới này vượt quá 2000 trường hợp đối với 100.000 dân. Nó đạt tối đa ở Ile-de-France (4044, +30%) và ở Auvergne-Rhone-Alpes (3085,+ 47%). Nó đã gia tăng trên toàn thể của lãnh thổ, ngoại trừ ở Corse, ở đây nó vẫn ổn định.

Trong bức tranh u ám này, một tia hy vọng có thể xuất hiện. Một thủy triều xuống dường như nổi rõ trong những dữ liệu của CovidTracker, một công cụ theo dõi tiến triển của dịch bệnh được phát triển bởi Guillaume Rozier, từ những dữ liệu của SPF. Từ 9/1, dịch bệnh có vẻ lùi lại trong 3 vùng : Ile-de-France, Corse và Mayotte.
Một tín hiệu còn yeu. Theo SPF, phải đọc những dữ liệu này một cách thận trọng, những chiến lược điều tra phát hiện đã tiến triển. Ta sẽ biết nhiều hơn vào tuần đến.” Đối với Isabelle Parent, của SPF, “ đỉnh dịch chưa đạt được. Ta luôn luôn trong một động lực tăng trưởng (dynamique de croissance) của sự lưu hành của virus”. Tuy nhiên, theo Mahmoud Zureik, “Ile-de-France rõ ràng đã bắt đầu một sự giảm của những trường hợp mới.

Về phía mình, hội đồng khoa học nêu lên “ một sự bùng nổ của số những lây nhiễm mới liên kết với biến thể Omicron từ cuối tháng 12/2021, với một định lây nhiễm sẽ đạt được trong một thời gian ngắn hạn, với một tính không thuần nhất vùng”. Đó là điều mà conseil scientifique chỉ trong ý kiến của mình 13/1, về sự đưa liều rappel vào trong passe sanitaire.

Trên thực tế, phần của Omicron trong những nhiễm môi không ngừng gia tăng. Tuần đầu của tháng giêng, 89% của những test để criblage có một profil biến dị tương hợp với biến thể này, so với 75% tuầncuối của 2021.

Còn những nhập viện mới do Covid-19 ? Đó là cái chỉ bảo (indicateur) được xem xét kỹ càng nhất bởi vì nó đánh giá mức độ nghiêm trọng của biến thể Omicron, nhưng cũng năng lực của hệ điều trị chống lại làn sóng đập. Từ 3 đến 9/1, số những nhập viện mới đã gia tăng (12815, +17%), cũng như số những nhập viện vào ICU (2126, + 7%). Những gia tăng này đã xảy ra ở phần lớn các vùng.

Dầu tuổi tác là gì, tỷ lệ những trường hợp triệu chứng nhập viện vì Covid-19 vẫn thấp hơn trong những làn sóng trước.

Dấu hiện hứa hẹn : Hệ số giữa số những trường hợp nhập viện, so với những trường hợp triệu chứng, đã giảm mạnh vào tháng 12”,

Động cơ hy vọng khác : “ Một cách đáng ngạc nhiên, những nhập viện vào ICU giảm từ vài ngày nay, trong khi những trường hợp dương tính và những trường hợp nhập viện luôn luôn tăng cao”, CovidTracker đã nêu lên như vậy.

Trên thực địa của bệnh viện, vài bằng chứn, từ vài ngày nay, cho thoáng thấy một sự giảm tiềm năng. Ở Ile-de-France, những tin hiệu đáng phấn khởi đã được thông báo bởi patron của AP-HP.

Còn quá sớm để tiến đến một lối thoát khỏi cơn khủng hoảng, nhưng những undicateur mà chúng tôi theo dõi là khá thuận lợi từ 72 giờ qua. Một dấu hiệu lạc quan khác : số những người bị lây nhiễm ở Ile-de-France bởi biến thể Delta, mà mức độ trầm trọng có vẻ mạnh hơn Omicron (từ nay đa số), vừa bắt đầu hạ xuống. Một tia hy vọng cũng được cảm nhận trong một trong những lãnh thổ bị đập mạnh nhất bởi làn sóng thứ năm, Provence-Alpes-Côte d’Azur.Phải rất thận trọng, đó rất mới gần đây, nhưng từ hai ngày qua, số những bệnh nhân không tiến triển nữa, và chúng tôi chứng thực một sĩ bắt đầu giảm, chủ tịch của comission médicale của Assistance publique-Hopitaux de Marseille đã nhấn mạnh như vậy.

Một nguồn hy vọng khác xuất phát từ một phân tích của la Drees được công bố hôm 14/1. Mức độ nghiêm trọng ít hơn của Omicron xuất hiện bằng những con số. “ Ở những người 60-79 tuổi được tiêm chủng, đã nhận một liều nhắc lại và được xét nghiệm dương tính đối với Covid-19, ta đếm được những bệnh nhân được nhập viên với Omicron hai lần ít hơn so với biến thể Delta, Mahmoud Zureik đã tóm tắt như vậy. Nhưng ta có khoảng 5,5 lần ít hơn những bệnh nhân được nhận vào hồi sức. Điểm tích cực khác : với Omicron, thời gian nhập viện được giảm. Trọng nhập viên truyền thống, thời gian lưu lại bệnh viện trung bình 8 ngày với Delta, so với 5,1 ngày với Omicron. Nhưng 5 ngày cũng không phải là không có gì. Trong ICU, thời gian này là 12 ngày với Delta, so với 7,3 ngày với Omicron. Thêm một tín hiệu thuận lợi, trong dịch bệnh không ngừng nghỉ này
(LE FIGARO 16 & 17/1/2022)

IV.OMICRON : MỘT CƠ MAY NHƯNG KHÔNG DÀNH CHO TẤT CẢ MỌI NGƯỜI.
Với hơn 300.000 trường hợp mới Covid được loan báo mỗi ngày, nhưng trên thực tế có lẽ hơn 500.000 vì lẽ những khó khăn gia tăng để được làm test ở hiệu thuốc hay ở laboratoire, biến thể Omicron tiến triển với một tốc độ nhanh như chớp. May mắn thay, thủy triều của những lây nhiễm (marée de contaminations) này không được thể hiện bởi một sự tăng cao của những nhập viện mạnh như thế. Thế mà Anh, ở đây Omicron đã bắt đầu bộc phát với vài ngày trước, cho chúng ta thấy rằng làn sóng dịch là ngắn và rằng những nhập viện đến lượt chúng có thể giảm nhanh.
Phải chăng lý do của kết cục thuận lợi này là do Omicron ít nghiêm trọng hơn những chủng trước ? Không chút nghi ngờ, biến thể mới gây ít những trường hợp nặng hơn và gởi ít bệnh nhân vào ICU hơn. Nhưng tin rất vui này một mình nó không thể giải thích mức độ nghiêm trọng thấp của đợt bùng phát mà Nam Phi đã trải qua và Vương Quốc Anh đang vượt qua. Đối với hai nước này, đó cũng là kết quả của miễn dịch, mà tác dụng bảo vệ sau cũng được cảm thấy sau hai năm đại dịch. Đối với Nam Phi, ở đây tỷ lệ tiêm chủng chỉ là 20%, chủ yếu chính miễn dịch có được trong những làn sóng mạnh mẽ từng làm lây nhiễm gần như toàn bộ dân chúng, đã đóng một vai trò. Ở Anh, chính sự tiêm phủ vaccin rất tốt, với hơn 80% những người trên 60 tuổi đã nhận một liều thứ ba, cho phép tránh điều tệ haỉ nhất.

Nói một cách khác, nếu không có những vaccin, làn sóng Omicron mà chúng ta đang đi xuyên qua sẽ là một tai họa. Omicron dầu yếu hơn Delta, điều đó không hẳn biến nó thành một virus hiền tính. Một nghiên cứu Nam Phi đã cho thấy rằng nếu lấy đi những tác dụng bảo vệ của miễn dịch (do tiêm chủng hay không), Omicron chỉ 25% ít nghiêm trọng hơn chủng nguyên thủy của Sars-CoV-2, vốn xuất hiện ở Vũ Hán. Nói một cách khác, đối với một người không tiêm chủng hay đối với một trong 200.000 bệnh nhân suy giảm miễn dịch, ở họ các vaccin ít hiệu quả, năng lực lây nhiễm cực mạnh của biến thể này là một tin rất xấu và đặt họ trong một tình huống có thể so sánh với tình huống của toàn thể dân chúng đứng trước làn sóng dịch đầu tiên của mùa xuân 2020, với một nguy cơ nhập viên không phải là không đáng kể. Và đối với những nước, như Trung quốc, không có miễn dịch tự nhiên sau hai năm chiến lược “zéro Covid” và sự sử dụng những vaccin rất ít hiệu quả đối với Omicron, biến thể “ ít nghiêm trọng hơn” này có thể làm phức tạp một cách đáng kể sự ra khỏi cơn khủng hoảng.
(LE FIGARO 14/1/2022)

V.TEST ANTIGÉNIQUE VÀ OMICRON : NHIỀU ÂM TÍNH GIẢ
Một thông báo của FDA ngày 28/12/2021 báo cáo một tính nhạy cảm kém hơn của các test antignénique để phát hiện Omicron. Do đó một số lượng gia tăng của những kết quả âm tính giả, điều này làm yếu đi chiến lược truy vết. Trong trường hợp có triệu chứng hay nếu đó là những cas contact, tốt hơn nên thực hiện một test RT-PCR.
(PARIS MATCH 20/1-26/1/2022)

VI. BIẾN THỂ DELTA ĐƯỢC BÁO TRƯỚC SẼ BIẾN MẤT ?
Theo những dữ liệu được công bố bởi Santé publique France, Omicron chiếm gần 90% của khoảng 265.000 trường hợp mỗi ngày vào 9 tháng giêng. Biến thể mới này dần dần trở nên thống trị. Tuy vậy, những lây nhiễm do Delta vẫn quan trọng về trị số tuyệt đối. Thật vậy, ta ước tính rằng vào 24/12, một nửa của 60.000 lây nhiễm là do Delta. Vào 9 tháng giêng, tỷ lệ này sụt xuống 9%, nhưng đối với một số lượng lây nhiễm quan trọng hơn nhiều. Vậy số những trường hợp Delta đã chỉ giảm từ 30.000 xuống 23.000 trong khoảng thời gian hai tuần rưởi. Ngoài ra những con số này che dấu một sự chênh lệch về vùng rất mạnh. Miền nam của Pháp đã bị tấn công bởi Omicron muộn hơn, và những lây nhiễm do Delta vẫn ở một mực khá cao ở đó.
Ở Ile-de-France ngược lại, Omicron đã trở nên đa số hôm 21/12. Vào hôm 8/1, chỉ 4,4% của 70.000 trường hợp còn do Delta, hoặc một sự chuyển từ 7000 xuống 3000 trong khoảng thời gian 3 tuần. Tóm lại, Delta dần dần có khuynh hướng biến mất. Nhưng ta vẫn chưa biết liệu biến thể này có sẽ biến đi hoàn toàn hay không, điều này sẽ là kịch bản tốt nhất trong số những kịch bản, hay ta chưa biết có phải hai dịch bệnh Delta và Omicron sẽ tiếp tục một cách song hành. “Đó là câu hỏi lớn nhất của chúng tôi vào lúc này, Vittoria Colizza, giám đốc nghiên cứu ở Inserm đã giải thích như vậy Đó là động lực tương tác (dynamique d’interaction) khá phức tạp giữa hai chủng. Những dữ liệu theo dõi đã thay đổi nhiều trong những tuần qua, vậy ta khó thấy liệu Delta có giảm thật sự về trị số tuyệt đối, hay không biết sự giảm này được liên kết với sự thay đổi chỉ số hay không.

OMICRON CỰC KỲ ĐA SỐ
Vấn đề càng quan trọng khi nếu Omicron chiếm đại đa số trong những lây nhiễm, thì lại không phải vậy đối với những thể nặng của bệnh. Theo những dữ liệu được công bố bởi AP-HP, xác suất phải nhờ đến ICU là 3 lần cao hơn ở những bệnh nhân Delta so với ở những bệnh nhân Omicron. Chỉ 19% những bệnh nhân vào ICU trong thời kỳ từ 1/12 đến 4/1 bị lây nhiễm bởi Omicron. Như thế những vùng của miền nam nước Pháp phải đối mặt với một làn sóng Delta còn mạnh hơn và vì lý do này đã vượt qua những mức nhập viện của những làn sóng trước.
(LE FIGARO 14/1/2022)

VII. HƯỚNG VỀ MỘT LIỀU THỨ TƯ ĐỐI VỚI NHỮNG NGƯỜI DỄ BỊ THƯƠNG TỔN ?
Giới hữu trách khoa học Pháp đang nghiên cứu giả thuyết của một liều thứ tư vaccin chống Covid đối với những người già hay yếu ớt mà liều nhắc lại đã được thực hiện cách nay hơn 4 tháng. Bộ y tế đang chờ đợi những ý kiến của Conseil d’orientation de la stratégie vaccinale và của Haute Autorité de santé trước khi phát biểu. “ Trong những nước châu Âu khác, tất cả đều gần như ở cùng giai đoạn về những câu hỏi này, chờ đợi lập trường của giới hữu trách khoa học”, Bộ đã giải thích như vậy.Trái lại việc tiêm cho toàn dân một liều thứ tư không nằm trong chương trình nghị sự. Ở hàng đầu về vấn đề này, hôm 3/1 Israel đã bắt đầu tiêm một liều thứ tư cho những người trên 60 tuổi. Bị đập thẳng bởi làn sóng Omicron, hôm thứ tư 12/1 Đan Mạch đã loan báo một chương mới với quyết định đề nghị liều thứ tư cho những người dễ bị thương tổn nhất” (những người bị suy giảm miễn dịch, những bệnh nhân ung thư…) đã nhận liều thứ ba vào đầu chiến dịch tiêm nhắc lại vào mùa thu, Bộ trưởng y tế Đan Mạch, Magnus Heunicke, đã tuyên bố như vậy.Nhờ tiêm chủng, “chúng ta đã lần nữa khống chế được dịch bệnh”, Magnus Heunicke đã nói như vậy. Bộ trưởng cũng đã loan báo mở lại những cơ quan văn hóa bị đóng cửa từ 19/12, với một mức 500 người đối với những sự kiện nội thất. Các bar và các tiệm ăn vẫn bắt buộc phải đóng cửa lúc 23 giờ, với cấm phục vụ rượu từ 22 giờ đến 5 giờ. Thời gian có hiệu lực của passe sanitaire bị giảm còn 5 tháng sau liều thứ hai, so với 7 tháng trước đây.79,6% dân số của Đan mạch được tiêm chủng.
(LE FIGARO 14/1/2022)

VIII. COVID-19 : CÓ SẼ CẦN MỘT LIỀU THỨ TƯ ?

Trong khi vài quốc gia quyết định, giới hữu trách y tế Pháp vẫn còn do dự.
Vấn đề từ nay trở nên ám ảnh. Đứng trước sự ào ạt của làn sóng Omicron, một liều thứ tư của vaccin chống Covid-19 phải chăng không thể tránh được ? Những antivax đã tố cáo điều mà họ xem như một fuite en avant aveugle. Ở đầu kia của phổ, những người được tiêm chủng đầu tiên, những người đã nhận liều nhắc lại vào tháng chín hay tháng mười 2021, tự hỏi về những hậu quả của sự mất tính hiệu quả của vaccin trong thời gian, đặc biệt đối với biến thể mới. Thường cao tuổi hay bị những bệnh nền, phải chăng họ có nguy cơ thấy hệ miễn dịch của họ bị supermutant thoát khỏi ?

Vấn đề có thể dường như đơn giản, chỉ là theo dõi dịch tễ học những người được tiêm chủng 3 mũi và phân tích những hiệu năng của một mũi bổ sung. Ngoại trừ, những dữ liệu này, hiện nay, vẫn không hoàn toàn. Và rằng hơn bao giờ hết, quyết định sẽ tùy thuộc vào tình hình dịch tễ học, vào tính khả thi của một sự triển khai như thế, trong khi ưu tiên vẫn là liều thứ ba, và tùy thuộc vào những hậu quả của nó lên niềm tin vào sự tiêm chủng.
Vắn tắt, một phương trình đặc biệt phức tạp, mà vào hôm 11/1 Bộ trưởng y tế đã cho một câu trả lời đặc biệt thận trọng trong một buổi điểm báo : “Liều thứ tư nó đang còn được bàn cãi, còn quá sớm để phát biểu về vấn đề này”.“Ta sẽ làm như giới hữu trách khoa học sẽ bảo chúng ta làm”. Ông nói thêm : “ Trong những nước châu Âu khác, tất cả chúng ta gần như ở cùng giai đoạn về những câu hỏi này, trong lúc chờ đợi lập trường của giới hữu trách khoa học.”
Trên thực tế, tất cả các nước phương tây do dự. Hay gần như thế. Israel, từ đầu đại dịch là champion của tiêm chủng, hôm thứ hai 3/1 đã chính thức bắt đầu một chiến dịch tiêm liều thứ tư cho tất cả những công dân trên 60 tuổi. Bộ trưởng y tế Israel đã quyết định dựa trên hai nghiên cứu. Một nghiên cứu dịch tễ học thứ nhất, được thực hiện trên 850.000 người trên 60 tuổi đã nhận liều nhắc lại, đã cho thấy rằng, 4 tháng sau tiêm chủng, nguy cơ bị nhiễm được nhân lên 3 lần. Những con số mà đợt bộc phát Omicron có thể làm trầm trọng, xét đến những khả năng của biến thể thoát những kháng thể được sinh ra bởi vaccin.

Phân tích thứ hai đã theo dõi 154 nhân viên y tế đã nhận liều nhắc lại trước 20/8/2021 và được đề nghị liều thứ tư. Một tuần sau, những kháng thể của họ đã được nhân lên 5 lần và không một tác dụng phụ đáng quản ngại nào đã được quan sát. Chủ tịch của comité vaccinal của Israel cũng đã viện dẫn bối cảnh, đó là “ tỷ lệ rất lớn” của lây nhiễm do biến thể mới. Ở đầu kia của thế giới, Chí lợi cũng đã quyết định. Hôm thứ hai 10/1, Chí lợi đã bắt đầu liều thứ tư cho tất cả những người suy giảm miễn dịch và, bắt đầu từ 1/2, sẽ đến lượt toàn thể những người trên 55 tuổi.
NHỮNG DO DỰ CHIẾN LƯỢC
Vương quốc Anh đã chọn con đường ngược lại. Như Jerusalem, Londres tuy vậy đã tiến hành cho đến nay một chiến dịch gây miễn dịch sớm và mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi comité sur la vaccination et l’immunisation (JCVI) rất tích cực. Nhưng lần này những cố vấn của chính phủ đã đạp phanh.
Trong một ý kiến được đưa ra hôm thứ sáu 7/1, họ đã đánh giả rằng “ những dữ liệu mới nhất cho thấy rằng liều nhắc lại tiếp tục mang lại một mức bảo vệ cao chống lại những thể nặng gây nên bởi biến thể Omicron ở những người già”. 3 tháng sau liều thứ ba, tính hiệu quả chống lại sự nhập viện ở những người trên 65 tuổi vẫn là 90%. Với hai liều, ngược lại, tỷ lệ bảo vệ này chỉ còn 70% sau 3 tháng và 50% sau 6 tháng. Vậy khuyến nghị của ủy ban chứa đựng trong 3 nguyên tắc : không cần tức thời liều thứ tư, ưu tiên cho liều nhắc lại thứ nhất trong tất cả các nhóm tuổi, kêu gọi những người không tiêm chủng để họ bắt đầu đi tiêm chủng.

Ở Hoa Kỳ, sau cùng hôm 24/12/2021 Anthony Fauci, cố vấn của Nhà Trắng về Covid-19 đã chỉ rằng một quyết định về liều thứ tư đối với ông có vẻ sớm, nhấn mạnh tầm quan trọng của liều nhắc lại đầu tiên và về sự thiếu các dữ liệu. Nhưng 5 ngày sau, ong đã định rõ rằng một viễn ảnh tiêm liều thứ tư đối với ông « có thể quan niệm được », xét vì, nhất là, poussée d’hospitalisation trong vài tiểu bang.
Phổ đặc biệt rộng này thể hiện những do dự chiến lược hiện nay. Có phải làm tất cả để ngăn chặn raz de marée, từ nay đến hai tháng nữa, có thể ảnh hưởng 50% dân số châu Âu, như OMS đã loan bao điều đó, với nguy cơ làm quá tải các khoa bệnh viện ? Hoặc tin vào năng lực của liều nhắc lại đầu tiên phòng ngừa những thể nặng, dầu để mặc cho virus lưu hành ?

« Đó là ẩn số thật sự duy nhất, thầy thuốc chuyên bệnh nhiễm trùng Odile Launay, coordinatrice của centre de vaccinologie Cochin Pasteur đã chỉ rõ như vậy. Sự giảm các kháng thể trong thời gian sẽ được kèm theo bởi một sự giảm tính hiệu quả lên nhiễm virus. Nhưng ta sẽ tìm lại tính hiệu quả trên những thể nặng ? Nếu là như vậy, nhất là đối với những người già hay những người bị bệnh nền, sẽ phải quyết định một liều thứ tư, ít nhất đối với họ. Nhưng chúng ta còn thiếu những dữ liệu. »

Những nghiên cứu của Israel và của Anh mặc dầu cho những chỉ dẫn tiềm năng quý giá. Nhưng mỗi nước có những profil tiêm chủng và một mức độ

nhiễm đặc biệt. Ở Pháp, talon d’Achille vẫn là tỷ lệ tương đối cao của những người già chưa tiêm chủng và tầm quan trọng của làn sóng dịch. Một làn sóng đập hiện nay. « Đó là cả một nghịch lý, Daniel Floret, phó chủ tịch của commission technique des vaccinationso HAS, đã chấp nhận như vậy. Để đóng toàn vẹn vai trò của mình, liều thứ tư sẽ được cho bây giờ. Nhưng chúng tôi chưa có tất cả những dữ liệu khoa học cho phép chúng tôi biết giai đoạn mới này có cần thiết hay không. »

«KHÔNG CÓ LÝ LẼ QUYẾT ĐỊNH »
Có nên nhận lấy nguy cơ chờ đợi, có lẽ đe dọa những người yếu ớt nhất ? Hay, trái lại, quyết định, dầu phải đe dọa cả tòa nhà…để không được gì. Chủ tịch của Conseil d’orientation de la stratégie vaccinale (COSV), Alain Fischer công nhận rằng không có « lý lẽ quyết định, có thuận và chống »

Ủng hộ cho một liều thứ tư, ông đưa ra nhiều lý lẽ : «Trước hết sự lưu hành ồ ạt của Omicron và của Delta. Mặc dầu biến thể mới ít nghiêm trọng hơn, nhưng effet de masse sẽ làm cho ta sẽ có những hậu quả bệnh viện nặng nề. Sau đó sự xói mòn của tính hiệu quả lên những nhiễm virus đã được quan sát trong population générale, điều này có nguy cơ tệ hại hơn đối với những người yếu ớt. Không có lo ngại về những tác dụng phụ : chiến dịch tiêm nhắc lại đã diễn biến rất tốt và những người già bị ít phản ứng hơn những người khác. Trên bình diện tổ chức, điều đó là khả thi. 1,2 triệu người đã nhận một rappel vào tháng chín (2021), rồi 1,6 triệu vào tháng mười. Ta có thể tiêm chủng họ lại mà không làm xáo trộn nhịp của rappel đầu tiên, điều này là thiết yếu… »

Nhiều lý lẽ thuận lợi, ta thấy điều đó. Ngoại trừ nhà miễn dịch học cũng có bấy nhiêu lý lẽ của phía kia của cán cân. «Rappel đầu tiên đã cho một sự bảo vệ rất tốt chống lại những thể nặng của Delta. Rất có thể rằng cũng như vậy đối với Omicron, và trong thời gian lâu. Thế mà, đó là ưu tiên của chúng ta. Ta cũng không biết sự bảo vệ bổ sung nào liều thứ tư sẽ mang lại trên những người yếu ớt. Những dữ liệu của Israel, đã rất hạn chế, được thực hiện trên những nhân viên y tế, một profil khác.
(LE FIGARO 14/1/2022)

IX. COVID-19 : ANAKINRA, MỘT ĐIỀU TRỊ ĐẦY HỨA HẸN
Được sử dụng trong rhumatologie, thuốc chống viêm này tỏ ra hiệu quả hơn những kháng thể đơn dòng kháng virus để chống lại những thể nặng của Sars-CoV-2 gây bởi biến thể Omicron

+ NHỮNG KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG CHỐNG VIRUS : NHỮNG ĐIỂM YẾU QUAN TRỌNG
Sự đến của biến thể Omicron đã làm cho sự sử dụng những kháng thể đơn dòng đầu tiên, được chuẩn thuận bởi Cơ quan dược phẩm châu Âu trở nên lỗi thời : Ronapreve, phát xuất từ hãng dược phạm Roche (Thụy Sĩ) và Regeneron (Hoa Kỳ), và Regkirona, được phát triển bởi Celltrion (Nam Triều tiên). Hai trong số chúng mới đây được công nhận bởi EMA còn giữ một tính hiệu quả nào đó : 1. Xevudy, của hãng dược phẩm GlaxoSmithKline, có thể sử dụng trong điều trị sớm những bệnh nhân bị nhiễm và có nguy cơ phát triển một thể nặng. 2. Evusheld, của AstraZeneca, được cho để phòng ngừa ở những người ít đáp ứng với các vaccin và mang những bệnh nền. Nhắc lại, những kháng thể đơn dòng là những protéine được dự kiến để gắn vào một đích nhằm vô hiệu hóa nó. Những kháng thể đơn dòng được chế tạo chống Sars-CoV-2 nhắm một vùng đặc hiệu của spicule của virus, mà với nó virus nhiễm những tế bào người. Điều phiền là những biến thể đã gia tăng số các biến dị của chúng, điều này nhiên hậu làm cho các kháng thể đơn dòng trở nên không hiệu quả. Tin vui, ngày 16/12, EMA đã chuẩn thuận anakinra (Kineret), có khả năng, dầu biến thể thuộc loại nào, phong bế bão viêm cytokine khủng khiếp, liên hệ trong phần lớn những tử vong liên kết với đại dịch. Sức mạnh của nó là không nhắm virus, mà nhắm vào cơ chế chủ yếu nhờ đó virus giết chết !

+ ANAKINRA, MỘT SẢN PHẨM ĐƯỢC BIẾT TỪ 20 NĂM
BS Gilles Hayem (groupe hospitalier Paris Saint-Joseph), rhumatologue,

đã là một trong những người khởi xướng điều trị này. Những thầy thuốc rhumatologue biết sản phẩm này từ 20 năm nay, ông giải thích như vậy. Anakinra ức chế một protéine pro-inflammatoire được gọi là interleukine 1. Do vài chất kích thích (virus, vi khuẩn…), một phức thể enzyme đặc biệt của cơ thể có thể được kích hoạt, dẫn đến một hiện tượng tăng viêm (hyperinflammatoire). Trong quá trình này, interleukine 1 là cytokine đầu tiên được sản xuất thặng dư. Anakinra tác dụng ngay lúc bão cytokine được khơi mào, do đó logic khi nghĩ rằng thuốc có những cơ may hiệu quả trong những thể của Covid có profil tiến triển nặng. Dựa trên định đề này, một loạt những nghiên cứu đầu tiên đã nhanh chóng được phát động ở Pháp và ở Ý.

Những nghiên cứu không thể được randomisé, bởi vì phải hành động nhanh ở những bệnh nhân nhập viện, với thương tổn hô hấp nặng, được cho thở oxy, và những dấu hiệu sinh học chỉ một nguy cơ bị thể nặng trong thời gian ngắn hạn. Từ tất cả những nghiên cứu này, nghiên cứu được thực hiện ở bệnh viện Saint-Joseph và được công bố trong “Lancet Rheumatology” có lẽ là thuyết phục nhất : 52 bệnh nhân được điều trị với anakinra được so sánh với một nhóm kiểm tra đã không nhận thuốc này (44 người được nhập viện cùng lúc và có profil tương tự). Bilan : 25% những bệnh nhân được điều trị với anakinra chết hay được chuyển vào hồi sức, so với 73% những bệnh nhân đã không nhận anakinra ! Những thử nghiệm khác báo cáo những kết quả tương tự.

+ MỘT TỶ LỆ TỬ VONG GIẢM ĐẾN 80%
“ Những kết quả khích lệ này thật ra không được xét đến bởi các thành viên của hội đồng khoa học của Elysée”, BS Hayem đã nhấn mạnh như vậy. Lý do ? Không có randomisation !”. Tệ hại hơn, một nghiên cứu của CHU de Tours, gợi ra một surrisque de mortalité với điều trị bởi anakinra, điều này làm mất uy tín thuốc trước khi một thông báo rút lại được công bố bởi Cơ quan dược phẩm quốc gia. Cuối cùng, chính một nghiên cứu của Hy lạp, randomisé, đuợc thực hiện ở 594 bệnh nhân bị đe dọa bởi những thể nặng, đã có thể thuyết phục EMA : ngoài điều trị chuẩn bao gồm những corticoides (dexméthasone), 189 bệnh nhân đã nhận một placebo và 405 nhận anakinra. Sau một theo dõi 28 ngày, số những bệnh nhân đã hoàn toàn hồi phục hai lần quan trọng hơn trong nhóm anakinra so với trong nhóm kia, tỷ lệ tử vong hai lần thấp hơn và ngay cả giảm 80% ở những người bị bệnh nặng nhất. BS Hayem nói thêm : “Anakinra là copie conforme của một antagoniste naturel của interleukine 1 mà cơ thể người chế tạo một cách tự nhiên. Điều trị sinh học này ít đặc hơn nhiều so với những kháng thể đơn dòng. Tổng cộng của một điều trị giá khoảng 500 euros, so với nhiều ngàn euro của những ngày trong ICU mà thuốc có thể tránh.
(PARIS MATCH 20-26/1/2022)

X. NHỮNG THUỐC ĐIỀU TRỊ MỚI CHỐNG COVID SẼ ĐẾN TRONG THỜI GIAN TỚI
Hai năm sau khởi đầu của đại dịch thế giới, những điều trị đầu tiên nhằm ngăn cản những thể nặng của covid và những nhập viện sau cùng ra đời. Vũ khí bổ sung trong cuộc chiến chống virus, những điều trị mới này được các chuyên gia nhận thức như là một bổ sung hữu ích cho tiêm chủng trong cuộc chiến chống lại sự ứ đọng của các bệnh viện và những tử vong có thể tránh được. Mang hy vọng, chúng cũng là đối tượng của một yêu cầu và do đó của một sự cạnh tranh thế giới như đó đã là trường hợp đối với những vaccin đầu tiên cách nầy một năm. Ở Bỉ, mot task force “thérapeutique”, tập hợp những chuyên gia giỏi nhất trong lãnh vực, đã được thành lập dưới sự lãnh đạo của Centre fédéral d’expertise en soins de santé (KCE) để giúp chính quyền trên thị trường và thực hiện ở đó sự chọn lựa tốt nhất có thể được. Những khuyến nghị rất hữu ích mặc dầu những thuốc mới này đã chưa tiết lộ tất cả những bí mật của chúng.

1. Paxlovid, viên thuốc được phát triển bởi Pfizer là gì ?
Thuốc kháng virus này, cần được sử dụng ngay khi có những triệu chứng đầu tiên, kết hợp hai phân tử nhằm làm giảm sự tăng sinh của virus trong cơ thể để ngăn cản nó phát triển. Nirmatrelvir, tác dụng bằng cách phong bế protéase 3CL, một enzyme cần thiết cho sự nhân đôi (réplication) của virus, và ritonavir, một chất ức chế protéase, làm chậm lại sự tiêu hủy của nirmatrelvir trong cơ thể, như thế kéo dài tác dụng của nó. Mặc dầu được dùng bằng đường miệng, với 3 viên hai lần mỗi ngày trong 5 ngày và trong 5 ngày tối đa sau những triệu chứng đầu tiên của Covid, nhưng Paxlovid không dành cho tất cả những người bị bệnh. Nó được chỉ định để điều trị những người trưởng thành có một nguy cơ gia tăng phát triển một thể nặng của bệnh nhưng không cần oxygène bổ sung
Đó là thuốc đầu tiên phòng ngừa sự trở nặng của bệnh, đã cho thấy, trong những thử nghiệm lâm sàng được thực hiện trên 2.246 người có nguy cơ (không tiêm chủng, béo phì nhưng tuổi trung bình 45) một tính hiệu quả quan trọng vì lẽ nó làm giảm 90% nguy cơ nhập viện và tử vong. Sau một nghiên cứu lâm sàng được thực hiện ở Bỉ, thuốc kháng virus này có thể được cho bởi các thầy thuốc và được phát ở hiệu thuốc nhưng giai đoạn này sẽ cần nhiều tháng.

2. Những thử nghiệm ở Bỉ để trắc nghiệm tính hiệu quả của thuốc kháng virus của Merck.
Thuốc kháng virus đầu tiên dùng bằng đường miệng có những kết quả đáng phấn khởi vào tháng mười, Lagverio (Molnupiravir), được phát triển bởi hãng dược phẩm Merck “làm giảm năng lực của Sars-CoV-2 tăng sinh trong cơ thể bằng cách đưa vào những sai lầm (những biến dị) trong vật liệu di truyền (ARN) của virus trong quá trình nhân đôi (réplication) của nó, Frank Hulstaert, nhà nghiên cứu của KCE trong task force thérapeutique, đã giải thích như vậy.

Được cho dưới dạng những thuốc viên phải dùng trong tối đa 5 ngày tiếp theo sau sự bắt đầu của những triệu chứng, thuốc được chỉ định để điều trị những người trưởng thành có một nguy cơ gia tăng phát triển một thể nặng của bệnh nhưng không cần cho oxygène bổ sung. Tuy nhiên, tính hiệu quả của Molnupiravir còn phải được kiểm tra trong đời sống thực : trong khi những kết quả trung gian có một tỷ lệ giảm những nhập viện và tử vong 50%, những kết quả cuối cùng đã xác lập tỷ lệ này 30%.

3. Khi nào những viên thuốc này sẽ sẵn sàng để sử dụng ở Bỉ ?
Paxlovid cũng như Molnupiravir chỉ được cơ quan dược phẩm châu Âu cho phép sử dung “khẩn cấp”. Vậy chúng chưa được chuẩn thuận thương mãi hóa. Vậy những thuốc này có thể được sử dụng bởi những nước châu Âu mong muốn điều đó nếu tình hình dịch bệnh cần nó, điều này về phương diện kỹ thuật là trường hợp với sóng dịch Omicron.

Bỉ đã chọn mua 10.000 liều của mỗi loại, nhưng vào giai đoạn này chỉ Molnupiravir đã có ở Bỉ ? Hợp đồng mua Paxlovid sẽ được kết thúc từ nay đến cuối tháng giêng, Dirk Ramaekers, người phụ trách task force đã giải thích như vậy. Ngày giao hàng sẽ là một phần của contrat.

 Một khi có sẵn sàng, những thuốc này sẽ không được phân phát một cách tức thời cho tất cả. Những thử nghiệm lâm sàng, được tiến hành cộng tác với các thầy thuốc đa khoa và những médecin coordinateur trong những nhà dưỡng lão, sẽ trắc nghiệm tính hiệu quả và độ an toàn của những thuốc điều trị. Họ sẽ bắt đầu từ nay đến tháng ba. Điều quan trọng là cũng tiến hành những thử nghiệm này ở chúng ta (Bỉ) bởi vì ta thiếu những dữ liệu để xác định profil của những bệnh nhân cần phải cho những viên thuốc này để chúng được hiệu quả nhất, Xavier De Cuyper, administrateur général của cơ quan liên bang dược phẩm (AFMPS) đã giải thích như vậy. “ Ta cũng phải kiểm tra độ an toàn, nhất là đối với những người bị những bệnh nền và đảm bảo rằng không có tương tác với những thuốc khác.”

Đối với Dirk Ramaeckers, điều cũng quan trọng là xác định tính hiệu quả của những điều trị này trước omicron. Những nghiên cứu đã được thực hiện với biến thể delta. Bỉ sẽ tham gia vào một nghiên cứu quốc tế, được điều hợp bởi Anh, nhằm kiểm tra tính hiệu quả, độ an toàn và profil của những bệnh nhân cần phải cho những thuốc mới này.” Tuy nhiên cần ghi chú rằng Molnupiravir có thể đã được sử dụng ở bệnh viện và sẽ được thử nghiệm trong những nhà dưỡng lão bị ảnh hưởng bởi một cluster từ nay đến cuối tháng giêng.

4. Những lo ngại về tính hiệu quả của những kháng thể đơn dòng đứng trước omicron.
Được cho duy nhất ở bệnh viện, các kháng thể đơn dòng chữa tạm tính miễn dịch giảm sút của những bệnh nhân có nguy cơ (ung thư, những bệnh nhân ghép…) bằng cách giúp họ phòng vệ tốt hơn trong những ngày đầu của bệnh. Những điềutrị bằng kháng thể đơn dòng đã được sử dụng rộng rãi ở Bỉ nhưng tỏ ra suy yếu trước biến thể omicron. “ Phần lớn những kháng thể đơn dòng được sử dụng cho đến nay không còn hiệu quả nữa, Dominique Roberfroid, nhà nghiên cứu ở KCE và thành viên của task force đã giải thích như vậy.“ Kháng thể đơn dòng duy nhất giữ một tính hiệu quả theo những thử nghiệm chỉ được thực hiện trong phòng thí nghiệm là Xevudy (Sotroviab) của GSK. Sự căng thẳng đối với điều trị này, được sử dụng từ tháng 11 ở Bỉ, có nguy cơ mạnh trong những tuần đến, chính vì vậy chúng tôi đã khuyến nghị chính quyền đặt hàng 20.000 liều.”
(LE SOIR 17/1/2022)

BS NGUYỄN VĂN THỊNH
(3/2/2022)