Thời sự y học số 580 – BS Nguyễn Văn Thịnh

1.TRƯỚC BIẾN THỂ DELTA, KHÔNG MỘT LỤC ĐỊA NÀO ĐƯỢC THA MIỄN.

Vài nước đã quyết định hoãn lại việc giở bỏ những biện pháp hạn chế. Những nước khác ngay cả chọn tái phong tỏa.
Họ hy vọng được giải thoát khỏi đại dịch. Những người Anh, mặc dầu đi trước một thời gian trong cuộc chạy đua tiêm chủng, nhưng thấy số những trường hợp Covid tăng vút cao trở lại, với hơn 20.000 lây nhiễm mỗi ngày được ghi nhận trong những ngày qua, và ngay cả hơn 26.000 hôm thứ tư 30/6. Hoặc một sự gia tăng hơn 70% trong một tuần. Một phần lớn những người có nguy cơ được tiêm chủng, sự bùng phát này mặc dầu không tác động đến các bệnh viện, nhưng vì nó, sự giở bỏ các biện pháp hạn chế sau cùng bị hoãn lại.
Thủ phạm được chỉ rõ : biến thể Delta, xuất hiện ở Ấn Độ trong làn sóng dịch đã tràn ngập đất nước này vào tháng tư-tháng năm. Được đánh giá 40% đến 60% có thể lây truyền hơn biến thể Alpha (biến thể Anh, chính nó lây nhiễm hơn chủng lịch sử), từ nay nó hiện diện trong ít nhất 85 nước, theo OMS. Ở Anh, nó tương ứng với 95% những test séquencé, một kịch bản rất có khả năng lan rộng ra các nước láng giềng : theo Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát bệnh tật châu Âu (ECDC), biến thể Delta sẽ chiếm 90% những nhiễm mới trong EU từ nay đến cuối tháng tám. Nó đã nổi trội ở Portugal, hôm thứ tư đã ghi nhận hơn 2000 trường hợp coronavirus mới trong 24 giờ, mức cao nhất kể từ tháng hai.

Sau nhiều tuần giảm, các lây nhiễm lại lên cao trở lại ở châu Âu, nhất là được đánh dấu bởi tình hình tai họa mà nước Nga đang trải nghiệm, ở đây 669 tử vong do Covid-19 đã được ghi nhận hôm thứ tư 30/6. Một kỷ lục.Tổng thống Vladimir Poutine đã khuyến khích dân Nga đi tiêm chủng, nhưng sự ngờ vực  chống lại vaccin Spoutnik-V là lớn và Kremlin đã công nhận không giữ được mục tiêu 60% những người được tiêm chủng vào mùa thu. Hiện nay dưới 20% những người được sơ chủng (primo-injectés). Những thành phố như Moscou, đặc biệt bị ảnh hưởng, đă phải áp dụng trở lại vài biện pháp hạn chế : và chính lúc trở lại từ Saint-Pétersbourg, ở đây họ tham gia một trận đấu Euro, mà gần 300 cổ động viên đến từ Phần Lan đã bị trắc nghiệm dương tính với Covid-19.
BƯỚC LÙI.
Biến thể Delta đến làm hỏng sự khởi đầu của mùa hè này và Antoine Flahault, giáo sư y tế công cộng ở đại học Genève, nhắc lại rằng “ làn sóng đại dịch lần thứ hai, đã ào ạt vào châu Âu vào tháng 10 năm 2020, có nguồn gốc trong mùa hè trước”. Mặc dầu Pháp vừa chấm dứt những hạn chế trong các cinéma, các hiệu buôn hay các tiệm ăn, những nước khác, lo ngại, thụt lùi trong sự giở bỏ những hạn chế. Kể cả những học trò giỏi nhất của tiêm chủng : Israel vừa tái lập sự bắt buộc mang khẩu trang ở những nơi công cộng kín và, ở Hoa Kỳ, ở đây số những lây nhiễm đã ngừng giảm, thành phố San Francisco sắp yêu cầu tất cả các nhân viên thị sảnh đi tiêm chủng, nếu không sẽ bị phạt. Ở Los Angeles, người ta lại buộc mang khẩu trang ở nội thất.
Đứng trước biến thể Delta, không một lục địa nào được tha miễn. Nhiều triệu người Ức bị buộc phải tái phong tỏa trong vài ngày trước sự trỗi dậy của những trường hợp mới trong nhiều thành phố như Sydney, Darwin hay Perth. Tuy nhiên đó là một trường hợp hơi đặc biệt, Antoine Flahault đã chỉ như vậy. “ Úc đã theo một chiến lược zero Covid.Các nhà lãnh đạo của nước này đã quyết định không chấp nhận một sự lưu hành nào của virus trên lãnh thổ của họ. Họ đã từng phải phong tỏa một thành phố như Perth, một triệu dân, trong 3 ngày, chỉ vì một trường hợp duy nhất được phát hiện. Mục tiêu của những phong tỏa thời gian rất ngắn này là cho phép chính quyền cởi nút tất cả các dây chuyền truyền bệnh và phá vỡ chúng. Hiện nay những người Úc đi vào mùa đông và chịu sự tấn công của virus, và nhất là biến thể Delta. Mặc dầu vậy, họ báo cáo không hơn 30 trường hợp mới mỗi ngày.” Ngược lại ở Indonésie, những trường hợp bùng phát.Ở Mã Lai, sự phong tỏa toàn thể, được áp đặt đầu tháng sáu, được kéo dài. Bangladesh ngay cả triển khai quân đội để bắt tuân thủ một phong tỏa chặt chẽ.
“ Đại dịch còn lâu mới biến đi, nhà dịch tễ học đã đánh giá như vậy. Trước hết, bởi vì đó cũng là lúc đầu của mùa đông ở Nam Bán Cầu và bởi vì những vùng ít được tiêm chủng của Nam Phi và châu Mỹ latin đang trải nghiệm một làn sóng mới, đã tỏ ra mạnh như những làn sóng trước, nếu không muốn nói là hơn.” Tổng giám đốc OMS, Tedros Adhanom Ghebreyesus, cũng lo ngại về tốc độ lan tràn của biến thể “ trong những quần thề không được tiêm chủng. Nhất là ở châu Phi, tại đây nó đã hiện diện trong 15 nước và ở đây OMS đánh giá rằng chỉ 1% dân số được tiêm chủng hoàn toàn. Đứng trước nguy cơ tạo một đại dịch hai tốc độ (une pandémie à deux vitesse), OMS kêu gọi một “sprint de vaccination”(một cuộc chạy đua tiêm chủng nước rút), ở khắp nơi trên thế giới.
  (LE FIGARO 1/7/2021)

2. CHÂU ÂU : CHIẾN LƯỢC CỦA CÁC NƯỚC KHÔNG ĐỒNG NHẤT TRƯỚC BIẾN THỂ DELTA

Trước sự lên trở lại của những trường hợp Covid-19, vài nước áp dụng lại những biện pháp hạn chế sự lưu hành, trong khi những nước khác từ chối điều đó, sợ làm phương hại mùa du lịch.
Trong khi số các trường  hợp gia tăng một cách nhanh chóng trong phần lớn các nước châu Âu, trong khi biến thể Delta, lây nhiễm hơn, tiến triển với tốc độ cao (nó có thể chiếm 90% những trường hợp mới Covid-19 trong Liên Hiệp châu Âu từ nay đến cuối tháng 8, theo một đánh giá của Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát bệnh tật châu Âu), đáp trả khác nhau từ nước này đến nước khác. Vài nước, như Hòa Lan hay Malte tăng cường những hạn chế. Chính quyển đảo Malte đã quyết định chỉ cho phép đi vào lãnh thổ của mình những người được tiêm chủng hoàn toàn cũng như đóng cửa các trường ngôn ngữ, tiếp đón nhiều séjour linguistique vào mùa hè. Trong khi đó những nước khác do dự nhờ đến những giải pháp như vậy, như Anh hay Tây Ban Nha, không muốn làm phương hại mùa du lịch.

ĐỨC
Taux d’incidence vẫn rất thấp : 6,2 trường hợp mới đối với 100.000 dân, theo những con số được thông báo vào ngày 11/7 bởi Viện Robert Koch. Những đường cong của các lây nhiễm lại tăng cao trở lại trong những ngày qua và với biến thể Delta chiếm đa số từ 8/7, giới hữu trách y tế sợ một sự gia tăng nhanh chóng.Trong khung cảnh này, giới hữu trách chính trị càng ngày càng chia rẽ. Ở ngay trong chính phủ, vài bộ trưởng, như Bộ trưởng ngoại giao, Heiko Maas, chủ trương giở bỏ những hạn chế sau cùng khi tất cả những ai mong muốn được tiêm chủng có thể làm điều đó, hoặc vào cuối tháng 8, theo ông. Trái lại, những bộ trưởng khác, như bộ trưởng tư pháp, Christine Lambrecht, dự kiến một buổi tựu trường với các khẩu trang trong các lớp học.
Trong khi 52% dân số thuộc diện tiêm chủng đã nhận một liều đầu tiên và 42% đã nhận hai liều, những tiếng nói của những người chủ trương tiêm chủng bắt buộc là rất thiểu số. Vào giai đoạn này, chính phủ muốn tin rằng sự khuyến khích tiêm chủng sẽ đủ để đạt miễn dịch cộng đồng.

BỈ

Tình hình được đánh giá ít quan ngại hơn những nước láng giềng, mặc dầu, trong một tuần, những lây nhiễm đã tiến triển 82%, với khoảng 700 trường hợp được thống kê và một tỷ lệ sinh sản 1,3. Ở Bỉ, từ nay 65% dân số đã nhận một liều vaccin đầu tiên và 36% đã nhận hai liều, tuy nhiên đất nước dự kiến đẩy mạnh những biện pháp kiểm soát đối với những du khách trở lại từ những vùng đỏ, với những amende đối với những công ty hàng không vi phạm những quy tắc. Mặc dầu vài festival lớn của mùa hè vẫn được dự kiến, nhưng giới hữu trách đánh giá rằng cuộc sống về đêm sẽ không tái tục trước tháng chín.

TÂY BAN NHA
 Đứng trước một sự gia tăng nhanh chóng số các trường hợp trong nhiều vùng, Tây Ban Nha, có một taux d’incidence 219 trường hợp đối với 100.000 dân trong 7 ngày (tăng gấp đôi cách nay 1 tuần), lo ngại về những thông điệp được gởi bởi các nước láng giềng. “ Không có một lý do nào để hủy bỏ kỳ nghỉ hè của mình ở Tây Ban Nha. Tuy nhiên nên thận trọng và đi tiêm chủng, hôm 9/7, bộ trưởng ngoại giao, Arancha Gonzalez Laya đã tuyên bố như vậy trong một cuộc họp báo cùng với người đồng sự Pháp, Jean-Yves Le Drian, viếng thăm ở Madrid, nhắc lại rằng du lịch chiếm 13% PIB của Tây Ban Nha.
Với một tỷ lệ tiêm chủng rất cao ở những người nguy cơ nhất (gần 100% những người trên 70 tuổi được tiêm chủng và 90% những người trên 40 tuổi đã nhận ít nhất một liều vaccin), Tây Ban Nha ít tin tưởng về năng lực tránh những bảo hòa bệnh viện mới. Tuy nhiên, nhiều vùng, bắt đầu với Catalogne, tiếp theo bởi Galice và Valence, đã bắt đầu áp dụng những hạn chế mới, đóng cửa các discothèque và bar de nuit, lập lại giới nghiêm trong những commune bị ảnh hưởng nhất, hay hạn chế sự tiếp cận những sự kiện đại chúng đối với những người được tiêm chủng hay có một test négatif.

HY LẠP
Sự tăng cao đột ngột của sổ các trường hợp, với sự lan tràn của biến thể Delta gây quan ngại. Vào 9/7, 2000 trường hợp mới đã được liệt kê ở Hy Lạp, so với chỉ 800 trước đó 4 ngày. Theo chuyên gia dịch tễ học Vana Papaevangelou, thành viên của hội đồng khoa học quốc gia, 70% những trường hợp biến thể Delta là những người dưới 40 tuổi. Trong những colonie de vacances, nhưng cũng trong những nơi nghỉ mát nổi tiếng về những lễ hội về đêm, những trường hợp bùng nổ. Để khuyến khích những người 18-25 tuổi đi tiêm chủng, chính quyền đã loan báo phân phát những chèque cadeau trị giá 150 euro để sử dụng trong khung cảnh của các hoạt động văn hóa hay vacances ở Hy Lạp. Hơn 4 triệu người đã nhận hai liều vaccin đối với một dân số 10,7 triệu dân.
Trong các discothèque và các bar, chỉ những chỗ ngồi với một khoảng cách nào đó sẽ được cho phép. Sự đi vào trong các nơi kín như các câu lạc bộ hay các phòng ăn sẽ được giới hạn vào những người có một giấy chứng nhận tiêm chủng hay kết quả âm tính của một test PCR hay test antigénique. Trong các sân vận động, chỉ những người được tiêm chủng mới có quyền dự các trận đấu. Và những đi lại trong đảo được dành cho những người có một giấy chứng nhận tiêm chủng hay test négatif. Chính phủ cũng suy nghĩ thực hiện những test nhanh lúc những người nghỉ hè trở lại trong các cảng của lục địa. Cũng được bàn bac, bắt buộc tiêm chủng đối với vài loại nghề nghiệp. Ngay tuần nầy, những nhân viên y tế làm việc ở bệnh viện có thể bị buộc phải tiêm chủng, theo báo chí Hy Lạp. Thủ tướng, Kyriakos Mitsotakis, muốn tránh một thời kỳ phong tỏa mới, trong khi kinh tế Hy Lạp, vừa mới hồi phục sau một thập niên khủng hoảng, lại rơi vào tình trạng suy thoái.

VƯƠNG QUỐC ANH
Mặc dầu Vương quốc Anh đã trở thành tâm dịch liên kết với biến thể Delta, và mặc dầu, từ nhiều ngày qua, số các lây nhiễm đã vượt quá 30.000 trường hợp dương tính mỗi ngày (31.772 hom 11/7), chính phủ Johnson vẫn duy trì ý muốn giở bỏ tất cả những hạn chế y tế ở Anh vào ngày 19/7. Ngày 8/7, khoảng 100 nhà khoa học đã ký một tribune rất nghiêm khắc trong The Lancet. Phải chăng sự cảnh cáo này sẽ có kết quả trong khi hàng triệu người Anh chen chúc nhau trong các pub và sân vận động Wembley, mặc dầu không một giãn cách xã hội nào, để ủng hộ đội bóng chung kết Anh của Euro 2020 ?
Sajid Javid, bộ trưởng y tế mới của Boris Johnson, đã công nhận rằng “ trong mùa hè, những trường hợp có thể tăng lên 100.000 trường hợp mỗi ngày”. Hôm chủ nhật 10/7, đồng nghiệp của ông, phụ trách chiến dịch tiêm chủng, Nadhim Zahawi, đã hơi đổi hướng discours officiel, xác nhận rằng kể từ 19/7, “ ta dự kiến người dân vẫn tiếp tục mang khẩu trang ở nội thất, tuy vậy không có nghĩa rằng việc mang khẩu trang sẽ bắt buộc. Hiện nay, với 66% quần thể trưởng thành được tiêm chủng hoàn toàn, những trường hợp nhập viện và tử vong do coronavirus gia tăng ít nhanh hơn nhiều so với hai làn sóng dịch đầu.
Các chính phủ của Pays de Galles và của Écosse, tự trị về chính sách y tế, đã tỏ ra thận trọng hơn nhiều và khuyến nghị duy trì việc mang khẩu trang vào lúc này. Cũng như vậy đối với Bắc Ái Nhĩ Lan. Irlande về phía mình do dự mở lại các hiệu ăn nội thất, trong khi số những trường hợp lây nhiễm đã gần như tăng gấp đôi trong 7 ngày qua.

THỤY SĨ
Sự vô tư bao trùm toàn thể dân chúng, như trong thời kỳ trước làn sóng dịch thứ hai, với sự bùng nổ của số các trường hợp xảy ra sau đó. Không một hạn chế nào có thể được nhận thấy.Chính phủ không có một lời ám chỉ về điều đó và đã không đưa ra một lời cảnh cáo nào về những địa điểm nghỉ hè, những khởi hành về những bãi biển miền Nam dường như ồ ạt. Những lây nhiễm vẫn thấp, mặc dầu chúng đã gia tăng 40% từ tuần này đến tuần khác, và ngay cả 80% ở những người dưới 30 tuổi. Nhưng số tử vong do Covid gần như số không. Điều này khiến, trong tâm trí của dân chúng, nghĩ rằng đại dịch sẽ gần như chấm dứt. Mặc dầu chỉ 35% dân số được tiêm chủng hoàn toàn, số người tiêm chủng sụt xuống
(LE MONDE 13/7/2021)

3. VƯƠNG QUỐC ANH CHUẨN BỊ GIỞ BỎ NHỮNG HẠN CHẾ Y TẾ SAU CÙNG

Le “jour de liberté”, mà Boris Johnson đã hoãn lại vì biến thể Delta, sẽ lộ ra trong hai tuần nữa.

“Le jour de la liberté” đã bị hoãn lại một tháng, vì cuộc tấn công của biến thể Delta, nhưng ngày của tự do sẽ ló dạng trong hai tuần nữa. Điều đó sẽ được xác nhận một tuần trước, nhưng ngày 19/7, những người Anh sẽ chấm dứt toàn bộ những hạn chế y tế. Đó sẽ là sự trở lại cuộc sống bình thường, một cuộc sống mới, trong đó người ta “sẽ sống với virus”. Sau cùng sự thay đổi tình thế do chiến dịch tiêm chúng sẽ được xét đến.
Sau khi đã do dự trong một thời gian lâu, chịu áp lực kép của một bộ phận của classe politique và của cộng đồng khoa học, Boris Johnson đã thổi còi kết thúc la partie “répressive”. Thời kỳ của những “hạn chế hợp pháp” chấm dứt, thủ tướng từ nay kêu gọi “trách nhiệm cá nhân” của những người Anh. Nhưng trong khi ca ngợi “sự phục hồi này của các tự do”, lúc đầu được dự kiến 21/6, ông cũng đã nhấn mạnh rằng đại dịch không chấm dứt, kêu gọi những người Anh “không được giải binh” và “tỏ ra phán đoán”. Vậy sẽ phải sống với virus, các bộ trưởng so sánh với cúm mùa. Sẽ còn có những những bệnh nhân được nhập viện và những người chết, như những dịch bệnh cổ điển gây nên mỗi mùa đông, nhưng không cần phải chặn đứng cuộc sống của một đất nước;

BỎ KHẨU TRANG Ở NHỮNG NƠI CÔNG CỘNG KÍN.
Đối với những người Anh, sự giở bỏ những bó buộc sau cùng của lần phong tỏa thứ ba được thể hiện một cách cụ thể bởi sự chấm dứt việc mang khẩu trang bắt buộc ở những nơi công cộng kín như trong transport en commun hay trong các magasin. Việc khuyến khích làm việc tại nhà được chấm dứt. Cũng chấm dứt chỉ thị giãn cách 1m. Dịch vụ ở bar trong các pub sẽ tái tục, những discothèque sẽ mở cửa lại và những sự kiện sẽ có thể được tổ chức hết công suất. Ngoài ra tuần này Londres đã cho phép 60.000 cổ động viên tham gia những cuộc thi đấu bán kết và chung kết của Euro 2020 ở sân vận động Luân Đôn Wembley, một quyết định bị tranh cãi. Hiện nay, Boris Johnson đã loại bỏ một loại passeport vaccinal ở trong nội địa.

Việc bỏ mang khẩu trang (đã không bao giờ được yêu cầu trong đường phố) là biện pháp đã làm chảy nhiều mực nhất. British Medical Association đã chống lại sự buông lỏng này. Liên đoàn Unite đã yêu cầu việc mang khẩu trang vẫn bắt buộc trong transport public. Giới hữu trách của NHS (service de santé publique) khuyến nghị tiếp tục mang khẩu trang ngay khi có thể được. Vài bộ trưởng cũng thận trọng hơn những bộ trưởng khác về chủ đề này.
 Sau cùng, theo một thăm dò You-Gov, 71% những người Anh ủng hộ việc duy trì mang khẩu trang trong những transport public và 66% trong những nơi kín như magasin.

Sự nới lỏng được loan báo sẽ xảy ra mặc dầu một sự gia tăng ngoạn mục của những lây nhiễm, gần 30.000 mỗi ngày. Nhưng mối liên hệ giữa sự lan tràn của virus và những nhập viện và những tử vong (dưới 20 mỗi ngày), đúng là bị phá vỡ. Đó là tất cả mục tiêu của chiến dịch tiêm chủng đại trà và nhanh. Khoảng 86% những người trưởng thành (45,3 triệu người) đã nhận một liều đầu tiên và 64% trong số họ (33,7 triệu) là hoàn toàn được tiêm chủng. Sự xuất hiện của biến thể Delta (hay ấn độ), 60% lây nhiễm hơn biến thể Anh, đã khiến phải lùi lại ngày giải phóng. Những dữ liệu của Public Health England đã làm an lòng chính phủ : những vaccin vẫn rất hiệu quả để ngăn cản sự phát triển của một dạng nghiêm trọng của bệnh, thậm chí một nhập viện.
Sự đi đến của một tân bộ trưởng y tế tạo điều kiện cho ngọn gió tự do này. Matt Hancock, từ chức cách nay 8 ngày vì đã không tuân thủ những chỉ thị giãn cách xã hội khi ôm hôn người yêu và đồng nghiệp của mình. Người kế vị ông, Sajid Javid, một thời là bộ trưởng kinh tế, ngược lại là người chủ trương giở bỏ nhanh chóng sự phong tỏa của đất nước. Vả lại sự chấm dứt những biện pháp hạn chế chỉ liên hệ nước Anh, vì những nước khác của Vương quốc xác định nhịp riêng của mình.

Ngược lại, Boris Johnson chưa nới lỏng những biện pháp nặng nề ở biên giới, ảnh hưởng lên những khu vực vận tải và du lịch. Những người Anh cũng như những kiều dân Pháp hy vọng một sự nới lỏng của những bó buộc này vào khoảng 26/7, để nghỉ hè. Boris Johnson đã xác nhận rằng sự giở bỏ quarantaine lúc trở về từ những nước được xếp loại “orange”, cũng như Pháp, đối với những người được tiêm chủng, đang được nghiên cứu.
(LE FIGARO 6/7/2021)

4.TÍNH LÂY NHIỄM,TÍNH MIỄN DỊCH, TÍNH NGUY HIỂM : CÓ PHẢI SỢ BIẾN THỂ DELTA ?

+ Biến thể Delta có thật sự lây nhiễm hơn ?
Chúng ta hãy đi thẳng vào mục đích : biến thể Delta là lây nhiễm hơn biến thể Alpha (hay biến thể Anh). Chính ưu điểm tiến triển này cho phép nó chiếm chỗ của các virus đua tranh trong tất cả các nước mà nó đi vào. Tuy vậy không dễ đo một cách chính xác cái tăng thêm năng lực truyền liên kết với sinh học của virus bởi vì tham số này cũng tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác trong cuộc sống hiện thực, trong số đó : những chính sách y tế, những hoạt động của con người, thời tiết nhưng  cũng tỷ lệ của những người được tiêm chủng và những đặc điểm của những quần thể trong đó nó khuếch tán (lứa tuổi, nơi sống…). Giới hữu trách, đã thiết lập những đánh giá nghiêm túc nhất, đã định số giữa 40 và 60% năng lực lây nhiễm bổ sung so với biến thể Alpha (với những marge d’incertitudes quan trọng). Trong tình huống lý thuyết của một quần thể đã không bao giờ gặp virus và của một quốc gia đã không thiết đặt một biện pháp hạn chế xã hội hay vật lý bào (những gestes barrières), một người bị nhiễm bởi chủng nguyên thủy của Vũ Hán trung bình sẽ làm lây nhiễm 2,3 đến 3 người. Con số này nằm giữa 3 và 4 đối với biến thể Alpha và có thể dao động giữa 4 và 7 với biến thể Delta. Tham số này có tính chất quyết định trong vận tốc lan tràn của dịch bệnh.

+ Tại sao nó có thể lan truyền hơn ?
Có thể có nhiều yếu tố liên quan. Ít nhất một phần do là liên kết với những biến dị L452R và P681R của các spicule (những mũi phủ bề mặt của nó), làm cho chúng hiệu quả hơn để gắn và đi vào trong những tế bào của vật chủ. Vì vậy, biến thể Delta sẽ vào trong các tế bào dễ dàng hơn và nhân đôi một cách quan trọng hơn, Samira Fafi-Kremer, giám đốc của Viện virus học Strasbourg đã nói như vậy. Đồng thời bởi vì một người nào đó chế tạo nhiều virus hơn trong khi bị nhiễm (và do đó trở nên lây nhiễm hơn), nhưng cũng bởi vì một lượng virus nhỏ hơn có thể cho phép làm lây nhiễm một người mới. Trên lý thuyết ít nhất, bởi vì những tham số này là khó phát hiện trong thí nghiêm.
Nhưng có lẽ đó không phải là lý do duy nhất. Những nghiên cứu in vitro đã cho thấy rằng biến thể Delta thoát một phần các kháng thể của các bệnh nhân đuoc chữa lành, cũng giống như biến thể Alpha, và đặc biệt những người đã bị nhiễm bởi những biến thể Beta (Nam Phi) và Gamma (Ba tây). Điều này có thể làm dễ sự lan tràn. Tuy nhiên sự thoát miễn dịch là ít quan trọng hơn nhiều so với biến thể Beta và hiện nay không tạo một tình trạng lo lắng quan trọng bởi vì các vaccin vẫn rất có hiệu quả.

+ Biến thể có sẽ trở nên thống trị ở Pháp ?
Biến thể Delta đã suýt soát 50% những lây nhiễm mới trong vùng Landes, theo Didier Couteau, người phụ trách tỉnh của cơ quan y tế vùng. Do đó, tỉnh Landes sẽ vẫn ở giai đoạn 3 của phong tỏa, với sự duy trì các mức 65% trong những nơi kín, ít nhất cho đến 6/7, khi đó tình hình y tế sẽ được đánh giá lại. Những biến thể Delta còn thiểu số ở Pháp. Sự quan trọng của nó chiếm khoảng 20% những chẩn đoán mới, theo Olivier Véran, Bộ trưởng y tế, trên Franceinfo, ngày 29/6. Santé publique française đã định rõ rằng 19% của 7000 mẫu nghiệm dương tính giữa 19 và 25 tháng sáu, mang biến dị L452R, đặc trưng chủ yếu biến thể Delta.
Phát xuất từ những lý thuyết phỏng chừng này, mà sẽ còn phải làm tinh tế trên bình diện quốc gia biến thể Delta “ có thể vượt quá 50% những nhiễm mới từ nay đến khoảng 20 ngày nữa, Mircea Sofonea, chuyên gia dịch tễ và nhà nghiên cứu những bệnh nhiễm trùng ở đại học Montpellier đã đánh giá như vậy. Vây ngay cuối tháng bảy, biến thể Delta có thể trở thành đa số ở Pháp. Nhưng phải rất thận trọng về những dự báo này. “ Ta theo dõi những tỷ lệ của những trường hợp dương tính trong một dịch bệnh đang giảm dần một cách toàn bộ, Samuel Alizon, giám đốc nghiên cứu ở CNRS đã giải thích như vậy. Ngoài ra, có một sự kết hợp của hai quá trình : biến thể Alpha giảm mạnh, những biến thể Beta, Gamma và Eta giảm ít nhanh hơn và biến thể Delta lan tràn mà hiện giờ ta không thể nói dịch bệnh của nó có được kiểm soát hay không.”

Ngoài ra, prévalence 20% hiện nay của biến thể Delta ở Pháp được tranh cãi bởi các chuyên gia. Santé publique France Santé publique France đánh giá rằng chỉ 2/3 những trường hợp này có khả năng là những biến thể Delta, từ những thông tin được công bố trong cơ sở các dữ liệu quốc tế Gisaid. Bởi vì sự biến dị liên quan cũng đuoc mang bởi những biến thể khác. Chỉ sự giải trình tự gène của nhiều mẫu nghiệm mới cho phép có một cái nhìn đúng đắn về sự lưu hành hiện nay của biến thể Delta. Nhưng hai vùng của Pháp, Tây Nam và Đỏng, vẫn không đuoc giám sát tốt.
Về phía mình, Arnaud Fontanet, chuyên gia dịch tễ học ở Viện Pasteur, đã loan báo hôm 30/6 rằng biến thể Delta chiếm 80 đến 90% các lây nhiễm vào cuối tháng tám, bằng cách giải thích dự đoán này bởi sự kiện là ở Pháp, có một chênh lệch 2 tháng với Anh. Sự dự kiến của ông phù hợp với dự kiến của Andrea Ammon, giám đốc của ECDC (Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát bệnh tật), đã tiên đoán, hôm 25/6, một tỷ lệ lưu hành của biến thể Delta 90% cuối tháng tám ở châu Âu

+ Những triệu chứng có khác nhau không ?
Đau đầu, đau họng và chảy nước mũi là những triệu chứng thường gặp nhất liên kết với biến thể Delta ở Vương quốc Anh. Điều chứng thực phát xuất từ nghiên cứu Zoe Covid Symptom được thực hiện ở King’s College de Londres và được dành cho giảm sát dịch bệnh. Từ khi biến thể Delta đến Vương quốc Anh vào đầu tháng năm, sự xếp loại các dấu hiệu lâm sàng được khai báo trên application bị đảo lộn. “Bây giờ Covid hành xử khác, điều đó giống nhiều hơn một mauvais rhume, Tim Spector, giáo sư di truyền học và dịch tễ học, và phụ trách nghiên cứu, đã chứng thực như vậy. Người ta có thể nghĩ rằng họ vừa có một loại cúm mùa, và họ vẫn đi lễ hội…Chúng tôi nghĩ rằng điều đó nuôi dưỡng một phần lớn của vấn đề ”. Ho chỉ còn là triệu chứng thứ năm được nêu lên nhiều nhất, và sự mất khứu giác biến mất khỏi xếp loại trong khi những dấu hiệu này là đặc trưng của Covid-19. Các nhà nghiên cứu giải thích một phần hiện tượng này bởi sự tiêm phủ quan trọng, dẫn đến một tỷ lệ lớn hơn những triệu chứng hiền tính.

+ Nguy cơ phát triển một thể nặng có quan trọng hơn không ?
Câu hỏi này không được giải quyết dut khoát. Vấn đề, đó là số lượng những bệnh nhân nhập viện, may mắn thay còn quá thấp để xác lập những thống kê đáng tin cậy. Những nghiên cứu sơ bộ được thực hiện ở Anh và ở Ecosse dường như chỉ một nguy cơ gia tăng, có thể gấp đôi, cuối cùng phải vào bệnh viện. Nhưng chúng ta hãy nhắc lại rằng nguy cơ phải nhập viện vì một Covid nói chung vẫn thấp, điều này làm cho dữ liệu này rất không chắc chắn. Để ảnh hưởng là quan trọng trên những khoa hồi sức, nguy cơ này phải nhân lên mười, điều này không phải là trường hợp.

+ Các vaccin có vẫn hiệu quả không ?
Nếu tính miễn dịch thụ đắc sau một nhiễm tự nhiên bởi chủng lịch sử của virus dường như không đủ để bảo vệ chống lại biến thể Delta, các vaccin vẫn rất có tác dụng bảo vệ chống lại những thể nặng của Covid-19. Một nghiên cứu được thực hiện trong dân chúng bởi Institut britanique de recherche pour la santé (NIHR) ước tính 96% tính hiệu quả của hai liều Pfizer/BioNTech để tránh một nhập viện, và 92% tính hiệu quả của vaccin AstraZeneca. Những tỷ lệ rất cao, gần với những tỷ lệ bảo vệ có được chống lại biến thể Alpha (Anh).

Ngược lại các vaccin hơi ít hiệu quả hơn khi đó là phòng ngừa những thể nhẹ của bệnh. Theo cùng équipe, sau một liều duy nhất, tính hiệu quả của các vaccin chỉ là 33% chống lại biến thể Delta (51% chống lại Alpha). Ngược lại mối lợi là quan trọng sau liều thứ hai : 88% hiệu quả đối với Pfizer (93% chống lại biến thể Alpha) và 60% đối với AstraZeneca (66%).

Vả lại, Stéphane Bancel, PDG của hãng dược phạm Moderna, vừa trình bày những kết quả của một nghiên cứu chỉ rằng vaccin à ARN của ông ta cũng phát khỏi sự sản xuất những kháng thể chống lại biến thể Delta mặc dầu về lượng đó hơi ít quan trọng hơn chống lại chủng lịch sử.

Những kết quả được quan sát trong những điều kiện thực tế này là phù hợp với những nghiên cứu sinh học, nhằm đặt huyết thanh của những bệnh nhân được tiêm chủng với biến thể Delta, rồi quan sát năng lực của các kháng thể ngăn cản biến thể đi vào trong các tế bào. Điều đó đã cho phép quan sát rằng biến thể Delta có một sự thoát miễn dịch vaccin mạnh hơn so với chủng Alpha nhưng chính biến thể Beta hay Nam phi luôn luôn có năng lực mạnh nhất thoát các vaccin, Samira Fafi-Kremer, giám đốc của Viện virus hoc Strasbourg đã nói như bây.
Dầu thế nào đi nữa, « tính hiệu quả không hoàn toàn chống lại những thể  triệu chứng đặt vấn đề, bởi vì điều đó có nghĩa rằng virus có thể tiếp tục lưu hành, gia tăng nguy cơ xuất hiện những biến thể mới, GS Jean-Daniel Lelièvre, trưởng khoa các bệnh nhiễm trùng của bệnh viện Henri-Mondor, đã nhấn mạnh như vậy. Vậy phải tuyệt đối rằng dân chúng phải được tiêm chủng một cách toàn thể ».

Sự tiêm một liều thứ ba, cách xa hai liều đầu, có thể được đề nghị trong vài tháng để phát khởi trở lại sự sản xuất những kháng thể  suy giảm với thời gian, nhất là ở những người già. « Một nghiên cứu phát hiện một tính hiệu quả đáng chú ý của liều thứ ba chống lại tất cả các biến thể », BS Lelièvre đã nói rõ như vậy.

+ Tại sao có những người được tiêm chủng mà vẫn cứ chết ?
Sự loan báo về sự hiện diện của gần 60% những người đă được tiêm chủng trong số 117 người chết vì biến thể Delta ở Anh vào ngày 21/6 được vài người đưa lên như là bằng cớ của tính không hiệu quả của sự tiêm chủng chống lại biến thể này. Những con số có thể có vẻ gây quan ngại, bởi vì 50 trong số những người chết được tiêm chủng hoàn toàn (43% của toàn thể) và 20 đã nhận một liều (17%). Và tuy vậy, những thống kê này của Anh ít gây ngạc nhiên và xác nhận tính hiệu quả của tiêm chủng ở đất nước này.

 Làm sao điều đó có thể xảy ra ? Đó không hề là trực giác, nhưng người ta càng tiêm chủng, tỷ lệ những người đuợc tiêm chủng gia tăng trong số những tử vong. Chúng ta hãy tưởng tượng rằng không người nào được tiêm chủng.Thế thì, sẽ không có người nào được tiêm chủng trong số những trường hợp tử vong do Covid…Ngược lại nếu mọi người đều được tiêm chủng, tất cả những người chết đều đã được tiêm chủng. Đó là điều một phần đang xảy ra ở Anh, ở đây đại đa số những người dễ bị tổn thương, nghĩa là hơn 90% những người 80 tuổi, đã nhận hai liều của vaccin AstraZeneca hay Pfizer. Thế mà mặc dầu các vaccin vẫn rất hiệu quả chống lại biến thể Delta, hơn 90% để tránh những nhập viện, nhưng tính hiệu quả của chúng không phải 100%, điều này làm cho vài người không được may mắn bị tử vong.
Vậy, có gần 60% những người được tiêm chủng nằm trong số những người chết là, một cách nghịch lý…một tin vui. Đó là dấu hiệu rằng một bộ phận rất lớn những người dễ bị thương tổn, chiếm đại đa số những tử vong do Covid-19, đã được tiêm chủng.

 Điều cần ghi nhớ, đó là số lượng tạm thời 117 tử vong bị gây nên ở Anh bởi biến thể Delta thật ra rất nhỏ khi ta sợ sánh nó với sự tăng cao mạnh của các trường hợp mà nước Anh trải nghiệm đó biến thể này, từ nay với gần 20.000 nhiễm corona mỗi ngày. Vả lại tính hiệu quả của vaccin được quan sát rất tốt trên những đường cong dịch bệnh. Đường cong của các lây nhiễm mới có một quỹ đạo hướng thượng mạnh và tương tự với đường cong của làn sóng dịch thứ hai vào tháng 10/2020, những đường cong tử vong không chịu chút nào cùng sự gia tăng.Với số lượng tương đương những trường hợp mới Covid mỗi ngày, khoảng 20.000, có 241 tử vong mỗi ngày vào tháng 10, trong khi tỷ lệ hiện nay là dưới 10. Một sự minh họa cụ thể sự kiện rằng những vaccin chia hơn 20 nguy cơ tử vong, ngay cả với biến thể Delta.

+ Miễn dịch cộng đồng phải chăng có thể tránh một làn sóng thứ tư vào mùa thu ?
Để một virus ngừng lưu hành trong một quần thể nhất định, một tỷ lệ nào đó của những người được chủng phải đạt được, hoặc bởi vì họ đã bị nhiễm, hoặc bởi vì họ đã được tiêm chủng. Virus càng lây nhiễm, phần này càng phải quan trọng. Trong trường hợp biến thể Delta, “chúng tôi ước tính rằng 90% dân số phải được tiêm chủng để chúng ta có thể thoát khỏi tất cả những biện pháp kiểm soát dịch bệnh”, GS Arnaud Fontanet, thành viên của hội đồng khoa học Covid-19 và chuyên gia dịch tễ học ở Viện Pasteur, đã giải thích như vậy.
Chúng ta còn xa tỷ lệ này : 33,5 triệu người đã nhận ít nhất một liều vaccin ở Pháp, và 21,7 triệu người đã được bảo vệ hoàn toàn, hoặc lần lượt 62% và 41%  quần thể trưởng thành. Không ngạc nhiên, lứa tuổi gần nhất tỷ lệ tiêm phủ vaccin tối ưu này là những người trên 75 tuổi với 77% đã nhận hai liều (và thêm 7% cho liều thứ hai). Thật dường như không thực tế đạt miễn dịch cộng đồng lúc tựu trường. Và đó không phải là một vấn đề sẵn sàng các liều. “ Mục tiêu chung của chúng ta là đạt 40 triệu những người sơ chủng vào cuối tháng tám và 35 triệu những người nhận hai liều, Bộ trưởng y tế đã nhắc lại như vậy trong một cuộc họp báo. Hoặc lần lượt 75% và 66% những người trưởng thành. Điều đó ít hơn nhiều tỷ lệ tiêm phủ đuoc nhằm đến.

Theo site Internet CovidTracker, phải tiêm 573.000 liều mỗi ngày để toàn bộ dân chúng trường thành (52 triệu người) ở Pháp được tiêm chủng từ nầy đến cuối tháng tám. Với nhịp độ hiện nay, mục tiêu này trên lý thuyết chỉ có thể đạt được vào cuối tháng mười 2021. “ Nếu chúng ta vẫn dưới ngưỡng 90%, điều đó không có nghĩa rằng chúng ta sẽ bị một làn sóng thứ tư với mức độ như những làn sóng mà chúng ta đã có thể trải nghiệm. Nhưng phải duy trì một số biện pháp barrière”, Arnaud Fontanet đã nói rõ như vậy. 

+ Chúng ta sẽ buộc phải tái phong tỏa vào mùa thu ?
Theo các nhà khoa học của Viện Pasteur, không loại trừ rằng một cao điểm mới của những nhập viện tương tự với cao điểm được quan sát vào mùa thu năm 2020 xuất hiện nếu không có  mọi biện pháp kiểm soát dịch bệnh trong một kịch bản quy chiếu, trong đó tỷ lệ tiêm phủ của những người 12-17 tuổi là 30%, tỷ lệ tiêm phủ của những người 18-59 tuổi là 70% và của những người trên 60 tuổi đạt 90% (điều mà ta có thể dự kiến vào cuối mùa hè). Trong trường hợp này, nguy cơ thấy lần nữa những bệnh viện gần với bảo hòa.

Vậy để tránh điều đó, một mức độ kiểm soát dịch bệnh nào đó còn có thể cần thiết vào mùa thu đến. Nhưng điều đó có dẫn đến một phong tỏa ? “Do sự tiêm chủng, nên cố gắng cần thiết để kiểm soát một tái bùng phát dịch bệnh hẳn ít hơn nhiều so với thời kỳ trước tiêm chủng, các nhà khoa học đã ghi chú như vậy, và chủ trương tiêm chủng đại trà các trẻ em và thiếu niên.“Trong trường hợp tái phát dịch bệnh, sự kiểm soát sự lưu hành của virus trong trường học có thể cần thiết để làm giảm áp lực lên hệ thống bệnh viện. Điều đó khiến các trẻ em và các thiếu niên có thể chịu những biện pháp kiểm soát mới trong môi trường học đường. Sự tiêm chủng quần thể này sẽ bảo vệ chúng chống lại khả năng này”, họ đã kết luận như vậy.

Nhưng chúng ta hãy nhắc lại rằng chính những người không được tiêm chủng trên 60 tuổi sẽ mang một trách nhiệm lớn : họ chỉ chiếm 3% dân số trong scénario de référence của Viện Pasteur nhưng chiếm 35% những nhập viện.

+ Những biến thể Delta Plus và Delta Plus Plus là gì ?
“Ngay vào lúc đầu của đại dịch, người ta dự kiến rằng chủng lịch sử của Sars-CoV-2 sẽ biến dị, nhưng sự việc những biến dị có một ảnh hưởng về mặt y tế công cộng là ít có khả năng hon”, GS Sylvie vẫn Der Werf, giảm đốc của Centre national de référence des infections respiratoires ở Viện Pasteur đã giải thích như vậy. Với sự gia tăng của các biến thể, người ta đo lường ảnh hưởng gia tăng của vài biến thể lên đại dịch đang diễn ra. Cuối cùng, sẽ như thế nào đối với biến thể Delta Plus, mới đây được khám phá bởi giới hữu trách Ấn độ ? Đó là một biến thể Delta mang một biến dị (K417N) cũng được tìm thấy trên biến thể Beta (Nam phi) và bị nghi ngờ gia tăng năng lực thoát miễn dịch tự nhiên. 8 trường hợp của loại biến thể này đã được  liệt kê ở Pháp. Ngược lại, không một trường hợp nào của một dòng khác của biến thể Delta (AY-2), mà ta có thể đặt tên biến thể Delta Plus Plus, hiện nay đã được phát hiện ở Pháp. Biến thể này đã được nhăn diện từ 12/3 trong chỉ 5 nước (Nam Phi, Hoa Kỳ, Ấn Độ, Thổ và Portugal). Nó đã được xem như là một biến thể gây quan ngại. Nhưng nó gây quan ngại nhiều hay ít so với những tổ tiên của nó ?
(LE FIGARO 1/7/2021)

6. CÁC VACCIN BỊ THỬ THÁCH BỞI CÁC BIẾN THỂ
Tất cả các nghiên cứu hỏi tụ để nói rằng những chủng mới của coronavirus có khuynh hướng làm giảm tác dụng của những vaccin khác nhau. Nhưng ở mức độ nào ? Những hậu quả nào đối với chiến dịch tiêm chủng ? Các hãng dược phẩm phản ứng như thế nào ?

Chính từ Noel mà những biến thể của coronavirus đã xuất hiện ở Pháp, chịu trách nhiệm một phần gia tăng của những nhiễm mới mỗi ngày.Trong khi chỉ có vài trường hợp được nhận diện cuối tháng 12 ở métropole Pháp, biến thể Anh đă được tìm thấy trong khoảng 15% những mẫu nghiệm cuối tháng giêng và từ 25 đến 35% vào giữa tháng hai. Cùng lúc biến thể Nam phi chiếm dưới 5% những trường hợp, nhưng đã chiếm 33% các test ở Moselle. Thích nghi hơn với con người, những con coronavirus biến dị này đe dọa lên tính hiệu quả của các vaccin được phát triển từ chủng ban đầu của Sras-CoV-2.

Nguyên tắc của tất cả các vaccin dựa vào sự trình của cùng “mảnh” của virus cho hệ miễn dịch : một version của protéine de pointe Spike có từ đầu đại dịch. Nhưng ở những biến thể mới, những biến dị đã có thể biến đổi những vùng nhỏ của protéine này, để cho nó thoát năng lực trung hòa của vài kháng thể được sản xuất sau khi được tiêm chủng hay sau một nhiễm dầu tiên. Trường hợp tái nhiễm nghiêm trọng đầu tiên ở Pháp do một biến thể đã được báo cáo vào tháng hai : một người 58 tuổi,  bị Covid nhẹ vào tháng chín 2020, đã được đưa vào hồi sức vào tháng hai vì một nhiễm bởi biến thể nam phi.

Trả lời 4 câu hỏi nóng bỏng được đặt ra hôm nay.

1. Những biến thể hiện nay là những biến thể nào ?
Được nổi tiếng lây nhiễm hơn vì một biến dị (N501Y) mà chúng chia sẻ, 3 dòng virus đặc biệt được giám sát. Ở Pháp, từ tháng hai, mỗi test PCR dương tính phải là đối tượng của một phân tích thứ hai để xác định biến thể gây nhiễm. Theo mô hình, biến thể Anh, được chỉ một cách đúng đắn hơn B.1.1.7, trở thành đa số ở Pháp ngay tháng ba vì tính lây nhiễm lớn của nó. Nhưng 23 biến dị của nó (mà 8 trên protéine Spike) làm lo ngại ít hơn những biến dị được gọi là nam phi (B.1351) và Ba tây (P.1) trong đó vài biến dị (E484K và K417) cho virus một năng lực thoát một phần những kháng thể trung hòa.
Sự kiện đáng lo ngại khác, trong khi những dòng virus khác nhau này đua tranh ở Pháp, những biến thể Anh mang biến dị E484K đã được tìm thấy ở Vương quốc Anh, gợi ý một croisement viral. Và phải dự kiến thấy những dòng khác xuất hiện.  Như CAL.20C, phát xuất từ Californie, đã xuất hiện trong vòng hai tháng 19 tiểu bằng Hoa Kỳ và 6 quốc gia (Úc, Đan Mạch, Israel, Tân Tây Lan, Singapour, Vương quốc Anh).

2.  Các vaccin có hiệu quả không ?
Vào lúc chúng tôi viết những dòng chữ này, không một trường hợp tử vong đó Covid nào đã xảy ra ở một người được tiêm chủng. Tuy nhiên, ở Nam Phi, sự sử dụng vaccin AstraZeneca đã được đình chỉ vào tháng hai tiếp theo sau một nghiên cứu trên 1800 người, gợi ý một tính hiệu quả chỉ 22% lên biến thể được gọi là nam phi (B.1351). Rất xa những tỷ lệ hiệu quả 60% đến 70%, điều đã thuyết phục OMS phê chuẩn vaccin một tuần sau đó. Mặc dầu những dữ liệu nam phi phải được bổ sung, nhưng tất cả các nghiên cứu hội tụ để nói rằng các vaccin mất tính hiệu quả của chúng trước các biến thể. Nhưng ở mức độ nào ? Trên biển thể Anh B.1.1.7, sự thoát tác dụng của các kháng thể của virus là cực kỳ hạn chế và không gây quan ngại. Ngược lại, hai biến thể kia B.1351 và P.1 gây phức tạp vấn đề, đặc biệt đối với những vaccin mà tính hiệu quả ban đầu ít cao hơn tính hiệu quả của ARN messager của Moderna và Pfizer.

Tuy vậy, cho đến nay, tính hiệu quả chống lại những nhập viện gần với 100% dầu vaccin hay biến thể là gì. Làm sao giải thích điều đó ? Nếu những biến thể ba tây và nam phi có một năng lực được xác nhận rõ thoát vài kháng thể, những kháng thể này không phải là phòng vệ duy nhất mà hệ miễn dịch sản xuất : có một đáp ứng tế bào được kích thích mạnh mà tác dụng ít nhắm đích hơn, nhưng có tính chất quyết định để chống lại nhiễm trùng và cho phép tránh những thể nặng.

3. Kỹ thuật vaccin có ảnh hưởng lên sự đáp ứng với các biến thể.
Có những cách khác nhau trình với hệ miễn dịch protéine Spike (kháng nguyên của vaccin), mà chống lại nó hệ miễn dịch phải dạy chế tạo những kháng thể. ARN messenger khiến cơ thể sản xuất một cách trực tiếp kháng nguyên và dường như là kỹ thuật hiệu quả nhất cho đến nay.Thật vậy, đối diện với những biến thể B.351 và P.1, những nồng độ kháng thể trung hòa ở những người đã nhận những vaccin Pfizer hay Moderna chỉ giảm nhẹ. Tất cả những loại vaccin khác được trắc nghiệm ghi nhận một sự giảm đáng kể của tính hiệu quả. Như thế, vaccin à protéine recombinante của hãng dược phẩm Hoa Kỳ Novavax chỉ hiệu quả 60% ở Nam Phi so với 90% ở Anh. Một sự giảm còn khó định số hơn cũng được đo đối với những vaccin à vecteurs viraux AstraZeneca và Janssen, dựa trên những virus vô hại, trên chúng các kháng nguyên của coronavirus được dán vào. Lúc sử dụng hai adénovirus khác nhau (Ad26 và Ad5) cho hai liều, vaccin Spoutnik V của Nga có 92% hiệu quả lên virus cổ điển, nhưng nó đã không được trắc nghiệm trên những biến thể.
Sau cùng, sự sử dụng toàn thể một coronavirus được làm giảm độc lực hay  bất hoạt như đó là trường hợp của những vaccin trung quốc (Sinopharm và Sinovac mà tính hiệu quả toàn bộ đạt lần lượt 80% và 50%) có thể khiến nghĩ đến một tính nhạy cảm ít lớn hơn của vaccin đối với các biến thể, bởi vì nó có nhiều protéine virus khác nhau, khác với Spike. Nhưng cũng không có những dữ liệu.

4. Những vaccin mới khi nào ?
Trên ba hãng dược phẩm mà các vaccin được cho phép ở Pháp, chỉ AstraZeneca và Moderna làm những rappel vaccinal nhằm những biến thể mới của coronavirus. Pfizer đã đánh giá rằng những khác nhau nhỏ về sự trung hòa được quan sát trong những nghiên cứu in vitro không thể dẫn đến một sự giảm đáng kể của tính hiệu quả của vaccin của hãng. Nhưng trường hợp cần thiết, hãng chế tạo đánh giá rằng phải cần sáu tuần để cung cấp một vaccin mới. Công ty Moderna với những Viện y tế quốc gia Hoa Kỳ (NIH) đã phát động một thử nghiệm lâm sàng cho một liều thứ ba được làm từ biến thể Nam Phi. Còn hãng dược phẩm AstraZeneca, hãng loan báo vaccin mới được thích ứng với những biến dị cho mùa thu.

Cơ quan dược phẩm châu Âu (EMA) đã dự kiến một thủ tục chuẩn thuận tăng tốc đối với những vaccin mới này : Chúng tôi sẽ yêu cầu những thử nghiệm thu nhỏ, với vài trăm người tham dự, hơn là 30.000 đến 40.000 người tình nguyện, Marco Cavaleri, giám đốc chiến lược về các vaccin ở EMA, đã giải thích như vậy. Có lẽ nhiều thế hệ vaccin sẽ cần thiết để chấm dứt đại dịch. Từ nay đến lúc đó, virus càng ít lưu hành, sẽ càng có ít nguy cơ thấy xuất hiện những biến thể mới.
(SCIENCES ET AVENIR 3/2021)

7. MÙA HÈ, THỜI KỲ CHỦ YẾU ĐỂ TIÊM CHỦNG Ở PHÁP
Phải gây miễn dịch càng nhiều người có thể được để đảm bảo một mùa thu tranquille ;

Sau sự loan báo chấm dứt giới nghiêm và sự bắt buộc đeo khẩu trang ở ngoài trời, enjeu hơn bao giờ hết là duy trì nhịp độ tiêm chủng tăng cao ở Pháp. Viện Pasteur đã đánh giá rằng để bỏ tất cả những động tác barrière, phải tiêm chủng ít nhất 46 triệu người. Hiện giờ, khoảng hơi dưới 16 triệu người Pháp đã được tiêm chủng hoàn toàn và 30 triệu đã được tiêm chủng một liều. Ngưỡng miễn dịch tập thể trong dân chúng cũng sẽ là mấu chốt để tránh nguy cơ bùng phát trở lại của dịch bệnh vì biến thể Delta (trước đây gọi là biến thể ấn độ), trở nên đa số ở Anh.

+ Dè chừng các biến thể.
Từ nay ta đếm đuoc dưới 4000 lây nhiễm mỗi ngày ở Pháp và những dự kiến trong thời gian ngắn hạn là lạc quan. Theo các chuyên gia rất ít khả năng chứng kiến một sự bùng phát trở lại vào hè này mặc dầu tỷ lệ tiêm phủ chưa đủ để ngăn cản những tái phát tại địa phương.

Hai điều có thể làm trái với những dự kiến của chúng ta, Simon Cauchemez, nhà nghiên cứu ở Viện Pasteur đã cảnh báo như vậy. Kịch bản quy chiếu của chúng ta tương ứng với một sự trở lại những điều kiện của mùa hè vừa qua, nhưng nếu người ta có nhiều tiếp xúc hơn vào mùa hè này, những dự kiến có thể tỏ ra quá lạc quan. Điều thứ hai là biến thể Delta. Biến thể này, xuất hiện ở Ấn Độ, chịu trách nhiệm một sự tăng cao số các trường hợp ở Vương quốc Anh ? Theo những yếu tố đầu tiên, nó dường như lây nhiễm hơn biến thể anh chiếm đa số ở Pháp, và với một liều vaccin duy nhất chỉ cho một tỷ lệ bảo vệ 30%. «Động lực của biến thể Delta ở Pháp chưa được đo lường, nhưng nó có thể biến đổi những nhu cầu tiêm phủ (couverture vaccinale), Mirea Sofonea, chuyên gia dịch tễ học ở đại học Montpellier đã đánh giá như vậy. Phải tiêm chủng khoảng 95% những người trưởng thành theo những phỏng đoán đầu tiên.» Một sự lo sợ được chia xẻ bởi Simon Cauchenez : « Thật vậy chủng Delta  có nguy cơ làm phức tạp sự trở lại một cuộc sống bình thường vào mùa thu này. Người ta đang thăm dò hơn nữa những kịch bản đối với mùa thu.»

+ Những thời hạn giữa các liều ít chặt chẽ hơn
Để liều thứ hai không trở thành một casse-tête đối với những người đi nghỉ hè, và để tránh làm cho họ từ chối liều thứ nhất, Bộ y tế đã quyết định uyển chuyển thời hạn giữa các liều. Từ nay có thể tiêm hai mũi cách nhau một thời kỳ từ 21 đến 49 ngày (từ 3 đến 7 tuần). Giới hữu trách y tế cũng nhắc lại rằng những người đã bị Covid chỉ cần một liều duy nhất. Thế mà hơn 22% những người ở métropole đã bị nhiễm và hơn 40% ở Ile-de-France, theo những modélisation của Viện Pasteur. Ngay tuần đến, những trung tâm tiêm chủng sẽ dần dần đề nghị những test sérologique nhanh để phát hiện sự hiện diện của các kháng thể. Những test này được gọi là Trod chỉ cần một giọt máu lấy ở đầu ngón tay, và kết quả sẽ có được trong 15 phút. Như thế có thể biết tức thời một liều thứ hai có sẽ cần thiet hay không.

+ Giở bỏ những do dự sau cùng
«Chúng ta đã chứng thực rằng động cơ chủ yếu đối với những geste barrière vẫn là cường độ của dịch bệnh. Sự giảm dịch dần dần có thể, cùng cách, làm chậm lại sự tiệm chủng từ nay đến tuần tới, Jocelyn Raude, enseignant-chercheur ở Trường cao đẳng y tế công cộng ở Rennes đã tiên đoán như vậy. Nhà chuyên gia vé dịch tễ học tâm lý xã hội (épidémiologie psychosociale) nhấn mạnh tầm quan trọng của một phương pháp cá thế hóa để thuyết phục những người người còn do dự. « và để được điều đó, chúng ta có một thế lợi lớn, chúng ta tiếp cận không những với những người mà còn với gia đình họ, điều này rất là hữu ích để đả thông và chống lại những niềm tin », Patrick Chamboredon, chủ tịch của Conseil national de l’ordre des Infirmiers, đã nhấn mạnh như vậy. Sự do dự đôi khi liên kết với những khía cạnh thực dụng hơn, «càng có ít chướng ngại, càng ít người do dự, , Nathalie Déchanez, giáo sư ở Trường cao đẳng y tế Fribourg (Thụy Sĩ), đã nhắc lại như vậy. Làm dễ sự lấy hẹn, đề nghị những place de parking hay những horaire rất uyển chuyển, có thể thuyết phục vài nguoi.» Triệt để hơn, Viện hàn lâm y khoa đánh giá rằng pédagogie đã đặt những giới hạn của nó và khuyến nghị tiêm chủng bắt buộc (obligation vaccinale), một biện pháp cần thiết để phòng ngừa một làn sóng thứ tư vào lúc tựu trường, GS Yves Buisson, viện sĩ phụ trách tổ theo dõi Covid-19, đã đánh giá như vậy.

+ Bổ sung sự tiêm chủng những người với bệnh nền
Thủ tướng đã ấn định như mục tiêu rằng 85% những người trên 50 tuổi và những người trưởng thành bị những bệnh nền đã nhận ít nhất một liều cuoi tháng tám. Đối với những người trưởng thành bị bệnh nền, ta còn xa mục tiêu : 65% trong số họ hôm nay được tiêm một liều, theo DGS (Direction générale de là santé), thừa nhận rằng điều đó «không đủ». Thật vậy, những người này có nguy cơ nhất phát triển một thể nặng của bệnh. Cuối tháng năm, Assurance-maladie cũng chứng thực tỷ lệ tiêm chủng thấp ở những người béo phì, chỉ 48% đã nhận ít nhất một mũi tiêm. Thế mà họ chiếm một nửa những bệnh nhân được nhận vào hồi sức. Để khiến họ đi tiêm chủng, Cnam đã loan báo muốn tiếp xúc vài bệnh nhân, bằng điện thoại hay courrier, để đề nghị với họ những loại tiêm chủng ưu tiên. Cnam cũng chuyển cho các thầy thuốc danh sách của các bệnh nhân nguy cô không được tiêm chủng để các thầy thuốc có thể làm nhạy cảm các bệnh nhân về chủ đề này. DGS nhắc lại rằng vaccin à ARN của Moderna có sẵn sử dụng cho tất cả các loại đối tượng, ở hiệu thuốc, ở những thầy thuốc gia đình và các y tá.

+ Đảm bảo các liều được giao đủ
Sau 23 triệu liều được giao vào tháng sáu bởi các hãng dược phẩm, « các volume ít nhất sẽ cũng quan trọng như vậy vào tháng bảy, bộ trưởng y tế đã đảm bảo như vậy. Vào tháng sáu, Pfizer, hãng dược phẩm đầu tiên cung cấp vaccin cho Pháp, đã giao khoảng 15 triệu liều để « ủng hộ yêu cầu của chính phủ tăng tốc chiến dịch tiêm chủng trước hè », hãng dược phẩm đã nói như vậy. Vào tháng bảy, Pfizer sẽ cung cấp 14 triệu liều, Moderna sẽ giao 3 triệu liều, trước một sự gia tăng nhịp độ chuyển giao được dự kiến vào lực cá nguyệt thứ hai. Về phần mình, Johnson & Johnson sẽ cung cấp hơn 1 triệu liều vào tháng bảy. Phần còn lại sẽ được cung cấp bởi AstraZeneca. Nhung tỷ lệ sử dụng của các vaccin J&J và AstraZeneca vẫn thấp hơn nhiều so với các vaccin Pfizer và Moderna. Vào tháng tám, những chuyển giao dự kiến chưa được biết. Tuy nhiên Pfizer sẽ giao 32 triệu liều vào tam cá nguyệt thứ ba, theo những cam kết của hãng.

 (LE FIGARO 17/6/2021)

8. NỒNG ĐỘ KHÁNG THỂ GIA TĂNG VỚI KHOẢNG CÁCH GIỮA HAI LIỀU VACCIN.

CORONAVIRUS. Trong khi giới hữu trách Bỉ vừa quyết định giảm khoảng cách giữa hai liều của vaccin AstraZeneca, một nghiên cứu cho những chỉ định rằng một thời hạn dài hơn cho phép có được những kết quả tốt hơn. Nghiên cứu quan tâm đến vaccin Pfizer, mà hai liều trên nguyên tắc được cho cách nhau 21 ngày.
Có lẽ ta sẽ không ngạc nhiên khi hay biết rằng nghiên cứu mới về vaccin Pfizer đã được thực hiện ở Vương Quốc Anh. Thật vậy, vào ngày 30/12/2020, giới hữu trách Anh đã quyết định kéo dài khoảng cách giữa hai liều đối với vaccin Pfizer cũng như vaccin AstraZeneca, trong mục đích có thể cho một cách nhanh chong một liều đầu tiên cho một tối đa những người được chủng, và như thế một bảo vệ không phải là nhỏ.

3,5 LẦN HƠN.
 Helen Party và các đồng nghiệp đã không khó khăn chút nào khi tìm được 175 người trên 80 tuổi mà một phần đã nhận hai liều vaccin Pfizer cách nhau ba tuần và những người khác, cách nhau 11-12 tuần.

 Những indicateur có sẵn là đáng phấn khởi : vào tháng ba, một nghiên cứu lớn đã chứng thực rằng tính hiệu quả của vaccin AstraZeneca gia tăng khi liều thứ hai được cho sau 12 tuần hay hơn, hơn là sau sáu tuần hay ít hơn (81,3% vs 55,1%),

 Sau một liều thứ hai của vaccin Pfizer, Parry và các cộng sự viên đã quan sát những kháng thể chống protéine spike ở toàn thể những người tham dự…nhưng những nồng độ trung bình 3,5 lần cao hơn trong nhóm mà khoảng cách giữa hai liều là dài hơn (4.040 U/ml so với 1.138 U/ml trong nhóm mà khoảng cách này ngắn hơn).
 Các nhà nghiên cứu cũng đã đánh giá miễn dịch tế bào. Trong nhóm “intervalle court”, một đáp ứng tế bào đo được hiện diện ở 60% những người hai đến ba tuần sau khi cho liều thứ hai, nhưng chỉ ở 15% tám đến chín tuần sau khi tiêm liều hai (khoảng 12 tuần sau liều đầu)

Trong nhóm “intervalle long”, một đáp ứng tế bào chỉ hiện diện ở 8% những người tham dự …nhưng hai đến ba tuần sau liều thứ hai (hoac 14-15 tuần sau liều đầu tiên), tỷ lệ này là 30%;

TRANH LUẬN
Tuy nhiên những dữ liệu này phải được xét đến với một sự thận trọng nào đó. Thật vậy, những chứng cứ xác thật còn phải được mang lại bởi những thử nghiệm lâm sàng hay tối thiểu bởi những nghiên cứu trong đời sống thực.

Tuy nhiên, phải chấp nhận rằng những dữ liệu nghiên cứu ngày càng nhiều xác nhận rằng nồng độ kháng thể đặc hiệu là một chỉ dấu tốt về sự bảo vệ chống lại nhiễm Sars-Cov-2. Điều này có lẽ giải thích tại sao BS Gayatri Amirthalingam, consultant của giới hữu trách Anh, đã đi quá xa khi xác nhận rằng “ đáp ứng kháng thể gia tăng được quan sát ở những người đã nhận hai liều của vaccin Pfizer với một khoảng cách kéo dài 12 tuần là một lý lẽ bổ sung ủng hộ chiến lược của Vương quốc Anh, dành ưu tiên cho liều đầu tiên.”

Mặc dầu vậy, cuộc tranh luận sôi nổi giữa chính phủ Anh và vài chuyên gia, nhấn mạnh rằng việc muốn trải ra các liều đối với toàn bộ các vaccin là không thận trọng. Theo chính những chuyện gia này, những con số dương được quan sát hiện nay được giải thích chủ yếu bởi sự phong tỏa cực kỳ nghiêm khắc của những tháng vừa qua.
(LE JOURNAL DU MEDECIN 27/5/2021)

9. COVID LONG : TAI HỌA Y TẾ QUAN TRỌNG

Đó là một thể kéo dài của bệnh, bất ngờ, gây phế tật (handicapante), thường gặp và còn bí ẩn về các nguyên nhân. Bệnh xảy ra ở nhiều lứa tuổi.

NHỮNG THỀ LÂU BỀN NHƯNG KHÔNG PHẢI COVID LONG
Sau khi bị nhiễm bởi Sars-CoV-2, ba loại bệnh nhân, mà những thương tổn đòi hỏi một sự theo dõi lâu dài, cần phải phân biệt với Covid long nói riêng.

1. Những bệnh nhân bị những thể nặng, trong đó 80% bị những di chứng tim (viêm cơ tim, nhồi máu cơ tim), phổi (xơ phổi), thần kinh (tai biến mạch máu não, viêm màng não-não) hay những biến chứng khác, trở thành mang những bệnh kéo dài (ALD : affections longue durée).

2. Những bệnh nhân bị những thể nặng xuất viện không di chứng quan trọng, nhưng sự suy kiệt được liên kết với một sự suy dinh dưỡng và sự mất từ 5 đến 10% khối lượng cơ của họ. Với cái giá của một rééducation thích ứng và một chế độ ăn uống giàu protéine, phần lớn phục hồi trong hai đến ba tháng.

3. Những bệnh nhân khác, vì một tang chế, vì những khó khăn cá nhân và/hay vì bầu không khí gây lo âu, đã phát triển một tình trạng lo âu sâu, bệnh nhân này cũng đủ điều kiện cho quy chế ALD (affection longue durée) nếu bệnh nhân biện minh một hỗ trợ tâm lý kéo dài.

Tất cả 3 trường hợp này có một cơ chế xuất hiện có thể hiểu được và rõ ràng.

COVID LONG HAY HỘI CHỨNG HẬU COVID
Hội chứng hậu Covid có đặc điểm là không có những đặc trưng đến độ HAS đã đánh giá là hữu ích xác định những người có liên quan bởi những tiêu chuẩn chọn lọc như sau : “ Những người đã có một thể ban đầu với những triệu chứng, mà một hay nhiều đã tồn tại ít nhất một tháng sau lúc nhiễm bắt đầu và rằng không có chẩn đoán nào khác có thể giải thích.” Covid long có thể xảy ra ở những người thuộc mọi lứa tuổi, có hay không có những bệnh nền, lúc ban đầu đã mắc một thể nặng được nhập viện cũng như một thể nhẹ. Hơn 50 dấu hiệu lâm sàng được báo cáo, trong số chúng hai dấu hiệu thường gặp nhất là một sự mệt rất dữ dội và một khó thở lúc gắng sức nhỏ nhất. Đau đầu, những rối loạn nhận thức (trouble cognitif) (rối loạn tinh thần, trí nhớ suy yếu), chóng mặt, tức ngực (thậm chí đau ngực), đau khớp, mạch biến thiên, loạn cảm các chi, rối loạn khứu giác và vị giác cũng chiếm vị trí quan trọng. Những triệu chứng này có thể liên kết với nhau. Cứ bốn bệnh nhân thì ba bệnh nhân tuyên bố không thể chịu được chất lượng sống của họ và một trên hai không còn có thể làm việc hay không có năng lực thực hiện vài công việc gia đình. Những người liên quan tuổi từ 25 đến 60 (nhất là 35 đến 50 tuổi) và đa số là những phụ nữ (ngược lại tỷ lệ tử vong liên kết với virus). Một nghiên cứu của University College de Londres (đã theo dõi 47.780 bệnh nhân nhập viện) đã báo cáo rằng 29,4% trong số họ đã trở lại bệnh viện trong 140 ngày sau khi xuất viện và 12% chết từ khi xuất viện. Đối với HAS, hơn 50% các bệnh nhân có ít nhất một dấu hiệu lâm sàng của nhiễm ban đầu một tháng sau khi bệnh bắt đầu và hơn 10% sau 6 tháng. Đối với OMS, số người bị Covid long trên thế giới vượt quá 11 triệu và xảy ra ở 10 đến 15% những người bị nhiễm, hoặc ở Pháp từ 578.000 đến 867.000 người (đối với 5,78 triệu người bị nhiễm vào lúc này).

CÁC CƠ CHẾ GÂY BỆNH
Nhiều giả thuyết đã được đề xuất : một sự loạn năng của hệ miễn dịch (duy trì một quá trình viêm), một sự mất điều hòa của hệ thần kinh tự trị (phân bố thần kinh các cơ quan của chúng ta), một sự tái nhiễm virus, sự tồn tại của một virus hoạt động trong cơ thể, một thể địa di truyền đặc biệt, một rối loạn tâm thần thân thể. Nhưng vẫn tồn tại sự không chắc chắn về những cơ chế sinh bệnh. Ngoài ra, tất cả đều có thể và liên kết với nhau.

ĐIỀU TRỊ
Hiện nay điều trị là thuần triệu chứng và chỉ có thể cá thể hóa : nghỉ ngơi, réadaptation respiratoire trong trường hợp khó thở và tăng thông khí, rééducation cardiaque progressive lúc gắng sức, rééducation olfactive, một hỗ trợ tâm lý khi cần thiết. Vài bệnh viện, như bệnh viện Foch ở Suresnes (bác sĩ Nicolas Barizien, trưởng khoa rééducation fonctionnelle và réhab Covid) đã thiết đặt những unité spécialisée dédiée.

TIẾN TRIỂN

Tiến triển thường thuận lợi, thoái lùi trong nhiều tháng. Một đề nghị nghị quyết để công nhận bệnh này là một thực thể riêng biệt, thậm chí ALD (affection longue durée), và đảm bảo sự điều trị đã được đệ trình lên Quốc hội. Đề nghị này đang còn được nghiên cứu.
(PARIS MATCH 20-26/5/2021)

10. PNEUMOLOGIE INTERVENTIONNELLE : MỘT CÁCH MẠNG ĐIỀU TRỊ

Hỏi : Pneumologie interventionnelle là gì ?
BS Clément Fournier : Những động tác nội soi, cho đến cách nay con không lâu, được chỉ định để thăm dò các phế quản và trung thất (khoảng giữa hai lá phổi) trong một mục đích chủ yếu là điều trị (ung thư và những bệnh nhiễm trùng) và, trong vài trường hợp, để khai thông cấp cứu một khí quản. Pneumologie interventionnelle tập hợp những kỹ thuật mới không ngoại khoa, mới xuất hiện gần đây.

Hỏi : Thí dụ thermoplastie bronchique ?
BS Clément Fournier : Thermoplastie được dành cho những bệnh nhân hen phế quản nặng, ở họ tất cả những điều trị khác đều bị thất bại hay đã trở nên quá nặng. Phương pháp này nhằm làm giảm bởi nhiệt (65 độC) bề dày của các cơ trơn bao quanh các phế quản, bề dày này ở họ hơn bình thường và hơn bề dày của những bệnh nhân hen phế quản khác. Nó cũng làm giảm viêm của các phế quản và gây nên một tác dụng chống co thắt nhờ dénervation. 3 buổi, từ 30 đến 60 phút và cách nhau 3 tuần, được thực hiện với gây mê tổng quát, là cần thiết để điều trị toàn bộ những vùng phổi. Nhiệt được sinh ra bằng một điện cực nhỏ, được đẩy càng xa càng tốt vào trong các khí quản, mà ta kích hoạt bằng điện mỗi 3 đến 5 phút trong 10 giây. Phải cần 50 đến 100 kích hoạt mỗi buổi điều trị. Các bệnh nhận được nhập viện từ 48 đến 72 giờ. 3 nghiên cứu lớn của Hoa Kỳ đã cho thấy rằng tình trạng phổi như thế có thể được cải thiện (ít những cơn kịch phát của bệnh hơn, ít nhập viện cấp cứu hơn, ít dùng corticoides bằng đường miệng hơn) với một chất lượng sống tốt hơn, kéo dài 10 năm hay nhiều hơn. Cần nói rõ : thermoplastie không chữa lành hen phế quản thể nặng và 30% những bệnh nhân không đáp ứng với điều trị này. Kinh nghiệm của chúng tôi được bắt đầu năm 2017 hướng về những kết qua tương tự.

Hỏi : Cũng như đặt các valve trong các phế quản ?
BS Clément Fournier : Vâng. Trong emphysème pulmonaire post-tabagique, một phần của phổi bị phá hủy. Nó được thay thế bởi những bulle de tissu résiduel, giữ không khí bị kẹt nhưng không đổi mới. Những vùng này gia tăng thể tích từ những vùng còn chức năng, gây nên những biến dạng của cơ hoành, của lồng ngực, và một khó thở quan trọng. Trong 2/3 các trường hợp, ta có thể cải thiện những biến dạng này, chức năng hô hấp và do đó chất lượng sống bằng cách đặt qua nội soi những valve nhỏ có cấu trúc kim loại (soupapes à sens unique), để khí bị kẹt trong các bulle đi ra nhưng không thể trở lại. Những bulle này khi đó xẹp đi và phóng thích không gian cho những vùng lành mạnh. Như thế 3 đến 6 valve được đặt dưới gây mê tổng quát thành hai buổi từ 20 đến 30 phút, với một nhập viện ngắn cho mỗi buổi

Hỏi : Hôm nay ông có những kỹ thuật khác nào ?
BS Clément Fournier : Chúng tôi sử dụng cryobiopsie. Kỹ thuật này cho phép chẩn đoán mô học không xâm nhập, dầu bệnh lý là gì (xơ hóa phổi, sarcoidose, các khối u…), ngay cả những vùng trước đây chỉ có thể tiếp cận bằng ngoại khoa. Dưới gây mê tổng quát và kiểm soát nội soi, ta đẩy đến tận các phế nang phổi những cryosonde rất mạnh (thiết diện 1,7 mm), mà đầu mút được làm đông lạnh dưới 80 độ C bởi một loại khí. Mô cần khảo sát khi đó dính vào đầu mũi của sonde và có thể được lấy bởi một coup sec. Những kỹ thuật khác cũng đã phát triển : sư triệt căn tại chỗ một ung thư khởi đầu bằng laser hay thermocoagulation, sự đặt những stent bằng silicone cho đến tận các phế quản, siêu âm nội phế quản, sự sử dụng những endoscope jetable (không cần tiệt trùng, traçage, không còn nguy cơ làm lây nhiễm các bệnh nhân).
(PARIS MATCH 10/6-16/6/2021)

BS NGUYỄN VĂN THỊNH
(19/7/2021)