Thời sự y học số 536 – BS Nguyễn Văn Thịnh

1/ CORONAVIRUS : ĐẠI DỊCH KHÔNG THỂ TRÁNH KHỎI
Dịch bệnh giảm dần ở Trung quốc, nhưng nguy cơ lan rộng hành tinh gia tăng, với số những trường hợp không được nhận biết.(Province de Lombardie, tỉnh bị ảnh hưởng nhất bởi Covid-19, 24/2. Hình trên : một hiệu thuốc trong thành phố Casalpusterlengo ; Hình dưới : một checkpoint ở lối vào “vùng đỏ”, gần Milan)
Phải chăng chúng ta ở đêm trước của một đại dịch toàn cầu, thậm chí đã trong tình huống này ? Sự phát triển của những ổ Covid-19 hoạt động ngoài Trung Quốc, ở Nam Hàn, ở Iran, và ở Ý, có lẽ báo hiệu hồi chuông báo tử những niềm hy vọng kềm chế dịch bên trong biên giới của quốc gia, ở đó dịch bệnh phát sinh. Tuy vậy, OMS vẫn từ chối sử dụng thuật ngữ pandémie. Trong trường hợp này hay trong trường hợp khác, vấn đề chủ yếu là mang lại một đáp ứng thích ứng với thực tế của tình hình.
Bilan thế giới của dịch bệnh, vào hôm thứ ba 25/2, đã vượt quá 80.000 trường hợp, ttong đó hơi hơn 77.000 ở Trung Quốc, và khoảng 2700 người chết. Ngoài Trung Quốc, bilan được đánh dấu bởi sự xuất hiện của những trường hợp trong 5 nước mới trong 24 giờ, Afganistan, Bahrein, Koweit, Irak và Oman, và một số những nhiễm trùng được xác nhận tiếp tục gia tăng ở Iran, Ý và Nam Triều Tiên. Với 893 người bị lây nhiễm, trong đó 8 tử vong, Nam Triều Tiên là nước thứ hai bị ảnh hưởng nhất sau Trung Quốc. Sau đỉnh điểm 231 trường hợp lây nhiễm mới được loan báo hôm thứ hai 24/2, Nam Triều Tiên đã thống kê 60 trường hợp mới hôm thứ ba 25/2. Một phái đoàn OMS đã lên đường đi Iran, ở đây15 trường hợp tử vong được chính thức thống kê. Ý, đã ghi nhận 229 trường hợp, trong đó 7 tử vong, là nước bị ảnh hưởng nhất ở châu Âu, trước Đức (16 trường hợp). Trường hợp cuối trong số 12 trường hợp được liệt kê ở Pháp hiện được chữa lành và xuất viện. Điều này không ngăn cản dân chúng lo lắng : plate-forme của Bộ y tế đã nhận 5000 appel hôm thư hai 24/2, so với 250 hôm thứ bảy.
Tổng giám đốc OMS, Tedros Adhanom Ghebreyesus, đã tự nhủ hôm thứ hai 24/2 “được khích lệ bởi sự giảm kéo dài của những trường hợp ở Trung Quốc”. Phái đoàn quốc tế được OMS gởi đến tại chỗ, đã lên đường trở về sớm hơn trong ngày và đã gởi báo cáo, mà giám đốc OMS đã nêu lên một cách vắn tắt những kết luận. Các nhà khoa học được OMS gởi đến Vũ Hán đã cho rằng ” dịch bệnh đã đạt đến đỉnh điểm của nó và theo một đường cong bình nguyên (une courbe en plateau) giữa 23/1 và 2/2, và đã đều đặn giảm từ đó. Họ đã chứng thực rằng không có thay đổi đáng kể trong génome của virus. Họ đã ghi nhận tỷ lệ tử vong (taux de létalité) biến thiên từ 2 đến 4% ở Vũ Hán và 0,7% ở ngoài thành phố này, tâm dịch của coronavirus, vị tổng giám đốc đã tóm tắt như vậy. Ông nói thêm rằng phái đoàn đã biết được rằng ” đối với những người có một thể hiền tính, thời gian chữa lành là khoảng 2 tuần, trong khi những người có một thể nặng hay nguy kịch lành bệnh trong 3 đến 6 tuần”.
“MỘT TIỀM NĂNG ĐẠI DỊCH”
Theo vị thầy thuốc, phái đoàn đã “đánh giá rằng những biện pháp được Trung Quốc áp dụng đã tránh một số đáng kể những trường hợp”, và ” Thông điệp chủ yếu, hẳn mang lại hy vọng, can đảm và niềm tin cho tất cả cả nước, là virus có thể được kềm chế và, thật vậy, đó là đúng là điều mà nhiều nước đã làm.” Một sự khích lệ đã làm ngạc nhiên vài chuyên gia như nhà dịch tễ học chuyên về sự điều biến (modélisation) của các bệnh nhiễm trùng Marc Lipsitch (Trường y tế công cộng Harvard). Ông hỏi trên Twitter : ” Những nước nào và sự vững chắc của các bằng cớ là gì ?”
Điểm nổi bật khác của lời tuyên bố của tổng giám đốc của OMS là sự từ chối gọi tình hình là đại dịch (pandémique). ” Quyết định của chúng tôi sử dụng hay không chữ đại dịch để gọi một dịch bệnh được căn cứ trên một sự đánh giá liên tục về sự lan tràn địa lý của virus, về mức độ nghiêm trọng của căn bệnh mà nó gây nên và về tác động mà nó có trên toàn bộ xã hội, Tedros Adhanom Ghebreyesus đã giải thích như vậy. Như thế ông cho một định nghĩa khác một cách đáng kể định nghĩa mà OMS đã sử dụng trong đại dịch cúm A (H1N1) từ 2009 đến 2010. Hiện giờ, chúng ta không chứng kiến một sự lan tràn không kềm chế được của virus trên thế giới và chúng ta không thấy một bệnh nghiêm trọng hay những tử vong quy mô lớn. Phải chăng virus này có một tiềm năng đại dịch ? Hoàn toàn thế, nó có. Thế chúng ta đang ở trong tình trạng đại dịch ? Theo đánh giá của chúng tôi, chưa.”
Tuy nhiên, dường như rằng những trường hợp của một sự khuếch tán đáng kể của virus SARS-CoV-2 và của Covid-19 (bệnh mà virus gây nên) đã hiện hữu. Các nhà nghiên cứu của Imperial College ở Luân Đôn đã công bố, trên site của cơ quan, một đánh giá về tính nhạy cảm tương đối của sự theo dõi quốc tế những du khách bị nhiễm, có thể phát xuất từ Trung Quốc đối với một địa điểm du lịch ở ngoại quốc.
NHIỀU DÂY CHUYỀN TRUYỀN VIRUS
Kết luận của họ có khuynh hướng cho thấy rằng sự phân tán của SARS-CoV-2 ngoài biên giới trung quốc đã xảy ra mặc dầu những biện pháp được thực hiện : ” Mặc dầu những hạn chế du lịch từ Vũ Hán và những thành phố trung quốc khác có lẽ đã giảm số tuyệt đối những du khách đi và đến Trung quốc, chúng tôi ước tính rằng khoảng 2/3 những trường hợp Covid-19 được xuất cảng từ Trung quốc lục địa đã không được phát hiện trên khắp thế giới, tiềm năng dẫn đến nhiều dây chuyền truyền virus (chaine de transmission) giữa người với người hiện giờ không được phát hiện ngoài Trung Hoa lục địa.”
Một đánh giá được tiếp vào bởi đánh giá được thực hiện bằng một phương pháp khác bởi équipe quốc tế, được chỉ đạo bởi Vittoria Colizza (Inserm, Sorbonne Université). Sự đánh giá này dựa trên gần 300 trường hợp Covid-19 nhập cảng và đã được đưa lên mạng, hôm chủ nhật 23/2, trên site Epicx-lab-com. Những nhà nghiên cứu này ghi chú ” một sự gia tăng nhanh lũy tiến của những trường hợp nhập cảnh từ tỉnh Hồ Bắc, phối hợp với một sự tăng cao chậm hơn phát xuất từ những vùng khác. Thời gian ngăn cách giữa lúc du lịch và lúc phát hiện trường hợp đã giảm một cách đáng kể từ lần nhập cảng đầu tiên, nhưng chúng tôi đánh giá rằng 6 trường hợp trên 10 có thể không được nhận thấy”.
Có thể đó là nguồn gốc của dịch bệnh hiện nay ở Ý. Tuy vậy nước này là nước đầu tiên ở châu Âu đã áp dụng những biện pháp cấm những chuyến bay phát xuất hay đến Trung Quốc, điều này làm khổ ý tưởng chỉ cần đóng biên giới là đủ để được bảo vệ. Vittoria Colizza đánh giá rằng ta không thể nói sự gia tăng (recrudescence) của những trường hợp ở Ý, mà đúng hơn là ” sự nhập cảng của những trường hợp, nguồn gốc của những dây chuyền truyền bệnh. Trong thời kỳ tiềm phục, những dây chuyền truyền bệnh này không thể thấy được. Chúng chỉ trở nên có thể thấy rõ khi những trường hợp nặng dần. Vậy ưu tiên là làm gián đoạn những dây chuyền truyền bệnh này “.
Châu Phi dường như được trang bị tốt hơn trước để giám sát sự lan tràn của SARS-CoV-2 trên lục địa. Tedros Adhanom Ghebreyesus đã nhấn mạnh rằng ” vào lúc đầu của dịch bệnh, chỉ một nước châu Phi có năng lực phát hiện virus. Bây giờ có 31 quốc gia.”
Marc Lipsitch mới đây đã liệt kê và bình phẩm trên Twitter những phương sách chống lại, khi bây giờ đây “dịch bệnh kềm chế được chuyển qua đại dịch toàn cầu”. Nhà dịch tễ học nhấn mạnh rằng phần lớn những biện pháp nhằm làm chậm lại sự làn tràn của virus (cách ly, quarantaine, tránh xa xã hội, hủy bỏ những cuộc tụ tập công cộng, điều trị những trường hợp bằng những thuốc chống virus nếu chúng hiệu quả) chỉ tạm thời và rằng sự truyền có thể lại xảy ra một khi những biện pháp được bỏ đi. Những biện pháp tùy thuộc vào khả năng nhận diện những trường hợp và giảm bớt sự truyền virus bằng những điều trị, sự cách ly và quarantaine, hiệu quả nhất là nếu những người bệnh có thể phát hiện cũng là những người truyền duy nhất hay chính yếu, như điều đó đã xảy ra năm 2003 đối với SRAS.
Trong trường hợp của SARS-CoV-2 và của Covid-19, dường như rõ ràng rằng người bị nhiễm có thể truyền virus trước khi xuất hiện những triệu chứng, hay ít nhất khi những triệu chứng này không khá rõ rệt để làm nghi ngờ nhiễm bởi coronavirus.
Trong số những biện pháp nhằm thu hẹp những tiếp xúc xã hội, đóng cửa trường học tỏ ra hữu ích nếu các trẻ góp phần một cách quan trọng vào sự truyền virus, điều mà ta chưa biết. Ngược lại, ta biết rằng các trẻ em có thể bị nhiễm và phát triển ít những thể nặng hơn người lớn. Có những lý lẽ hỗ trợ cho việc nhờ đến những biện pháp tránh xa xã hội (distanciation sociale) để làm chậm lại dịch bệnh nhưng chúng có cái giá phải trả về mặt tâm lý và kinh tế. Trong vài trường hợp chúng có thể xét lại những tự do cá nhân. Nhưng mặt khác, chúng cứu những mạng sống, Marc Lipsitch đã nhắc lại như vậy
(LE MONDE 26/2/2020)

2/ CORONAVIRUS : VỚI 6 TRƯỜNG HỢP MỚI VÀ MỘT TỬ VONG TRONG VÒNG DƯỚI 48 GIỜ, SỰ THEO DÕI TRỞ NÊN PHỨC TẠP Ở PHÁP
Hai trường hợp mới dương tính trong Oise, trong đó một người 60 tuổi tử vong, đã không du lịch trong những vùng có nguy cơ trước khi bị bệnh.EPIDEMIE. Trong khi không còn bệnh nhân nào nữa bị Covid-19 ở Pháp vào buổi sáng 25/2, 6 trường hợp mới đã được xác nhận trong vòng dưới 48 giờ. Trong số họ, một giáo sư 60 tuổi của một collège de Crépy-en-Valois (Oise) chết vì nghẽn tắc động mạch phổi, trong đêm thứ ba ở bệnh viện la Pitié-Salpêtrière ở Paris. Ông đã được chuyển bằng trực thăng đến bệnh viện này trong một “tình trạng vô cùng nặng”. Từ 20/2, bệnh nhân này đã được nhập viện vì khó thở ở centre hospitalier de Creil nhưng người ta không biết là bệnh nhân mang coronavirus. Đó là trường hợp tử vong đầu tiên của dịch bệnh ở Pháp, và bệnh nhân này đã không lưu lại ở nước ngoài trong một vùng nguy cơ.Vậy từ cuối tháng giêng, 18 người đã bị lây nhiễm trên lãnh thổ bởi coronavirus chủng mới Sars-CoV-2. 12 trường hợp đã được chữa lành, 4 vẫn luôn luôn được nhập viện và hai tử vong. Ngoài bệnh nhân 60 tuổi, một du khách trung quốc 80 tuổi đã chết 14/2 sau nhiều ngày trong phòng hồi sức của bệnh viện Bichat (Paris).
Trong số những trường hợp mới được loan báo, 4 không có những dấu hiệu của thể nặng của bệnh. Một người đàn ông 36 tuổi, trở về từ Lombardie, luôn luôn được nhập viện ở Strasbourg. Một phụ nữ người Pháp gốc Hoa 33 tuổi, trở về từ Trung Quốc, đã được nhập viện ở Paris, nhưng đã có thể trở về nhà hôm thứ tư 26/2. ” Trường hợp của phụ nữ trẻ này là đặc biệt, GS Jérome Salomon, tổng giám đốc y tế ở Bộ Y tế, đã nói rõ như vậy. Cô ta âm tính với coronavirus nhưng với những dấu vết của lành bệnh mới đây. Người này rất khỏe mạnh.”
Trường hợp thứ ba là một người đàn ông 64 tuổi, đã từng nhiều lần lưu trú ở Lombardie. Ông ta được nhập viện ở Annecy. Vợ ông ta, cũng bị nhiễm, đã được nhập viện hôm thứ tư 26/2. Tình trạng của bà không gây quan ngại.Ngược lại, bệnh nhân thứ tư ở trong một tình huống đáng quan ngại hơn. Đó là một người đàn ông 55 tuổi, quê ở Oise, làm việc ở một căn cứ không quân Creil, được nhập viện trong phòng hồi sức của CHU d’Amiens trong một tình huống lâm sàng nghiêm trọng, theo bộ Y tế. Cũng như người đàn ông chết trong đêm thứ ba 25/2, bệnh nhân này cũng đã không đi đến trong một vùng có nguy cơ (không đi du lịch ở Trung Quốc hay ở miền bắc nước Ý).” Chính vì vậy, trong thời gian đầu, họ đã không được nhận diện như là những trường hợp khả dĩ nhiễm coronavirus”, Etienne Champion, tổng giám đốc của Cơ quan y tế vùng Hauts-de-France, đã chỉ như vậy. Sự xuất hiện của hai trường hợp này, không liên kết với một ổ dịch được biết không phải là không nêu lên những câu hỏi. Phải chăng dịch bệnh hiện diện trong Oise từ nhiều ngày, do một bệnh nhân đầu tiên đã chưa được nhận diện ? Một tình huống hoàn toàn có thể, vì lẽ các chuyên gia đánh giá rằng ngoài Trung Quốc, 2/3 những trường hợp do Covid-19 không được chẩn đoán, hoặc bởi vì các bệnh nhân không được xem là “có nguy cơ” hoặc bởi vì họ có những triệu chứng ít làm quan ngại.
Những điều tra đang được tiến hành để nhận diện những người mà hai bệnh nhân của vùng Oise đã có thể tiếp xúc. ” Ta không biết hai người này có liên hệ với nhau hay không. Ta luôn luôn tìm kiếm hành trình của virus,” GS Jérome Salomon đã khuyến nghị như thế chiều thứ tư 26/2. Thầy giáo chết đã ngừng làm việc từ 12/2 và do đó đã không lui tới cơ quan từ thời điểm này. Chính sự suy sụp đột ngột của tình trạng sức khỏe đã khiến chuyển ông ta 25/2 từ Creil đến bệnh viện la Pitié-Salpetrière, để thực hiện một trắc nghiệm coronavirus ở đó. Những điều kiện chính xác của sự tử vong của ông ta vẫn bí mật, bởi vì được bao che bởi bí mật y khoa.
Ngày tựu trường sẽ diễn ra vào thứ hai 2/3, nhưng rectorat đã báo cho các gia đình của học sinh để hành động càng nhanh càng tốt trong trường hợp xuất hiện các triệu chứng. Cơ quan y tế vùng (ARS) xác nhận rằng thời hạn ủ bệnh và xuất hiện bệnh là 14 ngày tối đa.
Bộ y tế tiếp tục tỏ ra an tâm về Covid-19. Nhấn mạnh về sự vắng mặt của những trường hợp nặng trên thế giới ở những người dưới 15 tuổi. ” Chúng ta đã vượt quá 81.000 trường hợp trên thế giới, Jérome Salomon đã thêm vào như vậy. Với một tỷ lệ 80% những thể nhẹ, 15% những thể nặng (sévère) và 5% những thể nghiêm trọng (grave). Nhưng chúng ta cũng được xác nhận 30.000 trường hợp được chữa lành. Với một khuynh hướng bệnh nghiêm trọng liên kết với tuổi hay với sự hiện diện của các bệnh lý.”
(LE FIGARO 27/2/2020)

3/ IRAN VỠ TRẬN BỞI SỰ LAN TRÀN CỦA VIRUS
Những hội nghị bị hủy, những trận đấu bóng đã bị hoãn lại, các đại học bị đóng cửa, các đội y tế được triển khai để khử trùng những cơ sở hạ tầng nhà nước..Bị ngợp bởi coronavirus, với 3 trường hợp tử vong mới được ghi nhận hôm thứ tư 26/2, trên một tổng cộng từ nay lên đến 19, Cộng hòa hồi giáo Iran đột ngột bị một sự giật nảy mình hoảng sợ. Quá muộn ?
” Sự che dấu coronavirus ở Iran phải chăng sẽ là Tchernobyl của Cọng hòa hồi giáo ?”, một internaute mỉa mãi như thế trên Twitter. Đứng trước tai họa lan tràn với một tốc độ tia chớp, nhiều người Iran tố cáo sự lỏng lẻo và thiếu chuẩn bị của chính quyền. ” Tại sao bộ y tế đã không dự kiến sự lan tràn của coronavirus bằng cách trang bị đất nước với những laboratoire chuyên môn ?”, người công dân này nói tiếp.
Tệ hại hơn, các chuyên gia nghi ngờ Téhéran đánh giá thấp số những trường hợp được khai báo, chính thức là 95, điều này giải thích tỷ lệ tử vong rất cao so với phần còn lại của thế giới. Theo một công trình nghiên cứu của Canada, thật ra có thể có hàng ngàn người bị lây nhiễm ở Iran (nhưng không nhất thiết tất cả đều bị bệnh).
Chỉ riêng trong thành phố Qom, tâm dịch, một dân biểu mới đây báo cáo 50 trường hợp tử vong do virus, trong thành phố của ông ta ở miền trung Iran, từ đây Covid-19 đã phát xuất ở Iran. Một con số được đính chính bởi chính quyền. Ngược lại, bộ y tế công nhận rằng phần lớn những trường hợp nhiễm virus liên quan những người mới đây đã đến trong thành phố tôn giáo này, nằm cách Téhéran, thủ đô 150 km
QOM, THÀNH PHỐ MA
Phát ngôn viên của Bộ y tế Kianouche Jahanpour cũng đã chỉ ra rằng 16 trong số những trường hợp mới đã được xác nhận ở Qom, 9 ở Téhéran và hai ở Alborz, Gilan và Mazandaran. Virus cũng lan tràn trong những tỉnh khác, một trường hợp đã được nhận diện trong Khorassan (đông bắc), vùng Fars và trên đảo Qeshm (nam). Qom đã chưa được đặt quarantaine nhưng những cư dân mô tả một thành phố ma, ở đó nhiều biến cố tôn giáo đã bị đình chỉ. Mặc dầu nguồn gốc chính xác của virus trên lãnh thổ Iran vẫn không chắc chắn, nhưng bộ trưởng y tế đã xác nhận rằng một trong những người chết ở Qom là một thương gia địa phương đã thực hiện nhiều du lịch đến Trung Quốc.Hôm thứ ba 25/2, Iraj Harirchi, phó bộ trưởng y tế, đã xác nhận là đã được trắc nghiệm dương tính với coronavirus. Ông đã giải thích rằng hôm trước (24/2) đã bị sốt, trước khi được chẩn đoán. Ông không đề cập đến sự xuất hiện tối chủ nhật 23/2, ho không đeo khẩu trang, ở truyền hình quốc gia, trong đó ông cố đảm bảo dân Iran về sự quản lý tốt tình hình lan tràn của virus.
Hôm thứ hai 24/2, trong một cuộc họp báo, Iraj Harirchi đứng cạnh phát ngôn viên của chính phủ Ali Rabii. Vã mồ hôi, phó bộ trưởng đã không ngừng chùi trán. Không một thông tin nào về tình trạng sức khỏe của ông ta, trong khi hai viên chức Iran khác đã khai bao da bị nhiễm bởi coronavirus : dân biểu Mahmoud Sadeghi và thị truong cua quan 132 cua Téhéran, Morteza Rahmanzadeh.
Người ta không biết những trường hợp mới này có được bao gồm trong những con số chính thức đặc biệt thấp, công nhân, hôm thứ ba 25/2, 15 tử vong và 95 trường hợp dương tình. Một thầy thuốc Iran đã nhận xét : ” Những con số lưu hành một cách không chính thức giữa các thầy thuốc cho thấy một cuộc khủng hoảng với quy mô không giống với những con số được cho bởi chính phủ”..
Hôm thứ hai 24/2, một dân biểu của Qom, Ahmad Amiriabadi Farahani, đã cáo buộc chính phủ Iran nói dối, xác nhận biết được trong thành phố của ông khoảng 50 trường hợp tử vong gây nên bởi Covid-19. Trong khi những trường hợp đầu tiên đã được công nhận ở Qom hôm 19/2, ổ dịch bệnh của Iran, vị dân biểu đã tuyên bố, trong một cuộc họp kín rằng những trường hợp nhiễm đã có trong thành phố từ nhiều tuần nay, ngụ ý rằng chúng đã bị chính quyền che dấu.
Một thầy thuốc thứ hai ở Téhéran kể lại : ” Vào cuối tháng giêng, một bệnh nhân bị chết trong bệnh viện của chúng tôi và chúng tôi nghĩ rằng bệnh nhân này đã bị nhiễm coronavirus. Nhưng những người hữu trách của bệnh viện đã phủ nhận điều đó. Sau đó, những bệnh nhân khác đã đến và một người khác bị tử vong. Khi đó chúng tôi đã phản đối và giải thích rằng chúng tôi sẽ ngừng làm việc nếu những điều kiện làm việc không thay đổi. Chúng tôi tin chắc rằng trước lễ quốc khánh 11/2, và bầu cử quốc hội 21/2, không có một thông tin nào sẽ được loan báo. Và đó dùng là điều đã xảy ra.”
Một thầy thuốc khác, đã công bố trên những mạng xã hội một phim phổi của một em bé chết vì coronavirus trong bệnh viện của ông, kể lại rằng từ đó ông đã bị những áp lực của cấp trên, ra lệnh ông rút hình chụp đó. Ông cũng tuyên bố nhận những cú điện thoại đe dọa từ những số nặc danh.
Một thầy thuốc khác kể lại : ” Trong những bệnh viện của Racht, người ta viết ” cúm” như là lý do tử vong đối với những bệnh nhân chết vì Covid-19.
(LE FIGARO ET LE MONDE, 27/2/2020)

4/ RẤT QUAN NGẠI Ở Ý TRƯỚC DỊCH BỆNH COVID-19.
Mối lo ngại về những tiến triển của dịch bệnh Covid-19, đã có ở Ý, trong những giờ qua, một sự gia tăng rõ rệt, với sự loan báo 17 trường hợp mới, 15 ở Lombardie và 2 ở Vénétie. Chiều thứ sáu 21/2, hơi trước 23 giờ, chính quyền đã loan báo trường hợp tử vong đầu tiên trên đất Ý từ khi bắt đầu cơn khủng hoảng. Và profil cũng như hành trình của bệnh nhân không có gì làm an lòng : thật vậy, ông ta đã không bao giờ đặt chân đến Trung Quốc và đã không bao giờ tiếp xúc với một người bệnh được biết.
Nạn nhân tên gọi là Adriano Trevisan. Người đàn ông 78 tuổi này, thợ nề về hưu, được nhập viện từ 10 ngày qua ở Schiavonia, trong tỉnh Padoue (Vénétie). Ông đã bắt đầu phát bệnh khi đang trong thời kỳ dưỡng bệnh do những bệnh lý khác. Cực kỳ yếu ớt, ông đã không bao giờ được đánh giá là có thể chuyển đến một bệnh viện tỉnh.
Theo những thông tin được truyền lại bởi thống đốc của vùng Vénétie, Luca Zaia, ông đã không có một tiếp xúc đáng ngờ nào trong những ngày qua, ông cũng không tiếp xúc với bệnh nhân thứ hai được nhận diện, một người đàn ông 67 tuổi, ở cùng thị trấn nhỏ VO Euganeo. Những dữ kiện khiến thêm bối rối, làm e sợ một sự tiến triển thật sự của dịch bệnh quan trọng hơn nhiều những gì mà giới hữu trách y tế đã nghĩ.
Những trắc nghiệm phải được thực hiện trong những giờ đến trên không dưới 4200 người, những người dân của những vùng lân cận và những thành viên của nhân viên y tế.
” Tôi lo ngại. Tôi đã nói với thị trưởng của Vo Euganeo để tất cả những biện pháp được thông qua. Chúng tôi đã quyết định đóng cửa trường học và những hiệu buôn, đồng thời tìm cách tái tạo tất cả những hoạt động xã hội và những tiếp xúc mà những người này đã có, để hiểu mức cordon sanitaire (vành đai y tế) nào phải được thiết đặt”, Luca Zara đã tuyên bố như vậy.
Nếu tình hình ở Vénétie được đánh giá là đáng quan ngại, chính ở Lombardie mà dịch bệnh đã gây nên trong những giờ qua sự thiết đạt những biện pháp triệt để nhất. Một cách chính xác hơn trong province de Lodi, mà những cái nhìn từ nay được hướng vào.
Ở đó 15 trường hợp mới đã được nhận diện. 10 commune của vùng, trong số chúng là Codogno, Castiglione d’Adda và Casalpusterlengo, đã được đặt “cách ly”. Trong vùng này, tập hợp khoảng 50.000 cư dân, những trường học, những cơ quan hành chánh và những bar đều bị đóng cửa, trong khi những người dân được yêu cầu ở lại trong nhà.
Những hình ảnh về Codogno (thuộc province de Lodi) cho thấy một commune nhỏ với những con đường đột ngột bị cư dân bỏ đi và có dạng vẻ thành phố ma.
Chính trong bệnh viện thành phố cua Codogno mà tình hình có vẻ bi thảm nhất. Ở đó, được nhập viện một bệnh nhân 38 tuổi dường như là nguồn gốc của sự lây nhiễm. Được nhập viện trong một tình trạng được đánh giá là rất nghiêm trọng, anh ta đã làm lây nhiễm vợ, có thai 8 tháng, cũng như ít nhất 3 khách hàng của một bar mà anh ta thường lui tới. 5 thành viên của nhân viên điều trị cũng đã bị lây nhiễm. Trong buổi chiều thứ sáu, bệnh viện đã được đóng cửa.
TÌM KIẾM BỆNH NHÂN ZERO
Làm việc cho một multinationale, người đàn ông này đã không đi du lịch ở châu Á trong thời gian qua, nhưng các chuyên gia gợi khả năng một lây nhiễm xảy ra 1/2, trong một cuộc gặp với một đồng nghiệp trở về từ Trung Quốc. Ông này, mà các chuyên gia nghi là “bệnh nhân zéro” thật sự, mặc dầu ông ta đã không bao giờ phát triển những triệu chứng, sống trong tỉnh kế cận Piacenza, ở Emilie-Romagne, ở đây sự đóng của các trường học đã được ban hành, cũng như sự hủy bỏ những biểu diễn thể thao của những ngày đến.
Trong một buổi họp báo được tổ chức bởi bộ trưởng y tế Roberto Speranza, ông đã trình bày chi tiết sự chuẩn bị đặc biệt cho vùng lây nhiễm, thống đốc của vùng Lombardie, Attilio Fontana, đã đảm bảo rằng các công dân không phải lo sợ và rằng ” những biện pháp này là phương tiện duy nhất để phong tỏa dịch bệnh”.
Điều đó đã không ngăn cản của tăng lên của những báo động, bên ngoài biên giới của tỉnh Lodi. Trong buổi chiều thứ sáu, hai train à grande vitesse đã bị bất động trong nhiều giờ vì có sự nghi ngờ ở hai hành khách. Ở Lecce (Pouilles), một tàu hỏa bị dừng lại ở bến tàu, các cửa đóng, bởi vì một nữ hành khách đã tố cáo sự hiện diện của một thanh niên trở về từ Trung Quốc ; người này đã không có một triệu chứng nào.
Điều không may tương tự đã xảy ra trên một tàu hỏa đi Turin,, trong đó một người đàn ông đã tâm sự rằng ông ta đã ngồi cạnh bệnh nhân bị nhiễm của Codognon trong một trận đá bóng ; ông ta đã bị những trắc nghiệm ở gare de Bologne và Milan, tất cả đều âm tính.
(LE MONDE 24/2/2020)

5/ BỈ : ” PHẢI RẤT CẢNH GIÁC NHƯNG KHÔNG HOẢNG SỢ “
Marius Gilbert là nhà nghiên cứu dịch tễ học ở Université libre de Bruxelles. Ông nghiên cứu các yếu tố lan tràn của các bệnh.(Casalpusterlengo, province de Lombardie, thành phố bị cấm vào ở Ý)
Hỏi : Sự bùng phát số người bị nhiễm ở Ý tạo sự lo sợ ở Bỉ. Sự lo ngại này có được biện minh không ?
Marius Gilbert : Điều đó phải làm chúng ta cảnh giác, nhưng hoảng sợ lại rất phản tác dụng. Những người Ý đã thiết đặt những biện pháp thận trọng (msesures de précaution) trong những vùng bị ảnh hưởng nhất để cho giới hữu trách y tế có thời gian theo dõi những bệnh nhân. Bằng cách hạn chế sự đi lại của người dân và bằng cách tránh những tập hợp lớn ở những nơi công cộng, những người Ý làm điều cần phải làm để ngăn chặn sự lan tràn của virus. Chiến lược này nhằm cho giới hữu trách y tế thời gian để nhận diện những trường hợp và làm gián đoạn những dây chuyền truyền bệnh bằng cách cách ly những người gây nhiễm. Chính quyền Singapour cũng đã hành động như vậy vào giữa tháng hai, khi họ bị đối đầu với một sự gia tăng đáng lo ngại của số những trường hợp. Phải chứng thực rằng họ đã thành công ổn định tình hình : có 3 hay 4 trường hợp mỗi ngày, nhưng người ta đã không ghi nhận giai đoạn dịch nghiêm trọng mà người ta từng sợ. Vậy không loại trừ chút nào rằng Ý vượt qua được làn sóng lây nhiễm này nhờ một sự theo dõi tốt và những biện pháp khác nhau để hạn chế những tiếp xúc giữa những người trong những vùng bị ảnh hưởng.
Hỏi : Vậy ta còn ở xa một tình huống không kiểm soát được ?
Marius Gilbert : Vào giai đoạn này, không gì khiến nghĩ điều đó. Nhưng bây giờ, và chính vì điều đó mà tôi nói cảnh giác (vigilance), ta cũng không thể nói một tình huống không có một sự không chắc chắn nào.
Hỏi : Ông muốn nói về “bệnh nhân zéro” mà những người Ý không tìm ra dấu vết ?
Marius Gilbert : Truyền thông chú ý nhiều về điều đó, nhưng thật sự không có gì gây ngạc nhiên khi người ta không tìm ra bệnh nhân zéro này. Điều đó cũng giống như mò kim dưới đáy biển. Nếu tôi yêu cầu anh làm cho tôi danh sách của tất cả những người với ho anh đã bị tiếp xúc trong 10 ngày qua, anh sẽ khó mà trả lời cho tôi. Khi tôi nói không chắc chắn (incertitude), tôi nghĩ vấn đề của những bệnh nhân có những nhiễm trùng hiền tính (infections bénignes). Những người hiện này đang sống một cách hoàn toàn bình thường ở Ý hay nơi khác, nhưng không nhận thức rằng họ là những người gây nhiễm. Ta không biết rõ lắm tỷ lệ của những bệnh nhân gần như không triệu chứng trong sự truyền virus là tỷ lệ nào.
Hỏi : Ông muốn nói gì khi nói nhiễm trùng hiền tính (infection bénigne) ?
Marius Gilbert : Ở đây tôi nói một số tương đối quan trọng những người, mặc dầu bị nhiễm bởi virus, nhưng chỉ phát triển những triệu chứng nhẹ không ngăn cản họ chăm lo công việc thường ngày : sốt nhẹ, đau họng..Ở Bỉ, người ta có một thành ngữ cho điều đó : ” se sentir un peu patraque ” (cảm thấy hơi ốm). Theo một chiều hướng, dĩ nhiên đó là một tin vui khi nhiều người đề kháng lại virus nhưng, mặt khác, ta vẫn tự hỏi về charge infectieuse của những người đó : họ gây nhiễm đến mức độ nào ? Ta có những trường hợp về những người đã lây nhiễm cho nhiều người khác. Thí dụ, ở Singapour, một thuyết trình viên đã là một vecteur quan trọng của căn bệnh.
Hỏi : Phải chăng tất cả những người bị nhiễm là một quả bom virus
Marius Gilbert : May mắn thay là không. Vài cá nhân gây nhiễm ít hơn nhiều những cá nhân khác. Tính biến thiên (variabilité) này rút ra từ những dữ liệu trung quốc, đối tượng của một sự nhất trí khá rộng rãi trong cộng đồng khoa học. Những dữ liệu này chỉ cho chúng ta rằng tỷ lệ sinh sản của bệnh (taux de reproduction net) là hai, điều này muốn nói rằng trung bình, mỗi người bị nhiễm bởi virus gây nhiễm cho hai người khác. Tuy nhiên, mặc dầu tỷ lệ trung bình là 2 này trong khi vài bệnh nhân lây nhiễm cho 10 hay 15 người khác. Nói một cách khác, vài bệnh nhân ít hay không gây nhiễm. Tính biến thiên của khả năng gây nhiễm (infectiosité) của những bệnh nhân đã được quan sát trong dịch bệnh SARS, vào năm 2003.
Hỏi : Tính biến thiên trong sự truyền, nhưng cũng trong sự đề kháng với virus ?
Marius Gilbert : Trên thực tế, nhóm quan trọng nhất gồm những người mà hệ miễn dịch thắng, điều này cho phép họ loại bỏ tất cả charge virale trong khoảng 2 tuần. Nhưng khoảng 20% những bệnh nhân phát triển những triệu chủng loại “viêm phổi”, cần những điều trị thích đáng trong một nhập viện. Trong nhóm thứ hai, gồm những người thường già, đã đi bệnh viện, ta ước tính tỷ lệ tử vong 1% hay 2%.
Hỏi : Một cách toàn bộ hơn, tỷ lệ tử vong của những người bị nhiễm coronavirus ?
Marius Gilbert : Theo những đánh giá, giữa 0,1% và 2% những người bị nhiễm coronavirus chết vì điều đó. Đó là nhiều hơn so với cúm. Bây giờ, sự thông báo những con số này đòi hỏi những uyển chuyển : một lần nữa, tỷ lệ tử vong dao động rất mạnh tùy theo những lứa tuổi khác nhau. Coronavirus, cũng như virus cúm, gây chết người nhất đối với những người già hơn. Những bệnh nhân đái đường, những người hút thuốc chịu nguy cơ nhiều hơn.
Hỏi : Nhiều người đi và đến từ Ý. Điều đó phải chăng muốn nói rằng virus sẽ lan tràn một cách không tránh được ở Bỉ ?
Marius Gilbert : Tất cả những nước thận trọng phải chuẩn bị cho sự đi đến của những người bị nhiễm trên lãnh thổ của mình.Nhưng với Ý, dĩ nhiên ta hiểu rằng điều đó mở rộng những khả năng “vận chuyển” đối với virus ở châu Âu. Không chỉ có máy bay, cũng có xe lửa, xe hơi…Những điều đang xảy ra ở Ý chưa thuộc loại tai họa (catastrophe) và, ở giai đoạn này, những biện pháp phòng ngừa thuộc loại cấm những biến cố công cộng (événements publiques) chưa được biện minh ở Bỉ. Cũng vậy, ta sẽ không kiểm soát mọi người đến từ Ý, không làm rào chắn đường hay những điều thuộc loại đó. Như những điều biến (modélisation) đã chứng minh điều đó, ta chỉ phát hiện 30% đến 40% những trường hợp. Nhất là điều đó sẽ phản tác dụng trong phạm vi mà một chính sách như thế duy trì một dạng loạn thần tập thể (psychose collective), một bầu không khí sợ hãi. Trái lại, mỗi người đã có thể áp dụng những biện pháp cá nhân rất đơn giản, như rửa tay nhiều lần mỗi ngày. Ngoài ra đó cũng là một phương tiện để tự bảo vệ chống cúm mùa.
Hỏi : Từ khoa học gia này đến khoa học gia khác, những giọng điệu của bài nói có thể rất khác nhau..
Marius Gilbert : Quả đúng là vài nhà khoa học muốn làm an lòng và rằng những người khác dường như cho rằng sự hiện diện của một liều sợ hãi nào đó trong dân chúng có thể góp phần vào sự cảnh giác tập thể (vigilance collective). Về phần tôi, tôi không thống nhất. Tôi không muốn kêu lên chó sói nhưng, đồng thời tôi không muốn nói ” Hãy ngủ đi, những người tử tế”.
Hỏi : Thế thì, sự cảnh giác tối thiểu đối với Bỉ, ông xác định nó như thế nào ?
Marius Gilbert : Điều đó bắt đầu bằng một thông tin tốt cho đại chúng và các thầy thuốc, về coronavirus là gì, những triệu chứng của nó, phản ứng phải thực hiện trong trường hợp xuất hiện của những triệu chứng này. Vả lại, đó là điều được làm hiện nay. Điều này có tính chất tăng cường trục thứ hai của chiến lược này, đó là một sự phát hiện nhanh những trường hợp để nhận diện càng nhanh càng tốt những dây chuyền truyền virus và cách ly những người để ngăn cản những lây nhiễm.
Hỏi : Những điều đang xảy ra ở Ý…
Marius Gilbert : Điều đó cho chúng ta thấy rằng tình hình không đứng yên. Rằng cần phải dự kiến kịch bản của một dịch bệnh quy mô lớn, cũng có thể ảnh hưởng nước Bỉ. Dưới ánh sáng của điều mà chúng tôi chứng thực, sẽ là phi lý khi không làm điều đó. Điều này bao hàm một sự thích ứng của kế hoạch đại dịch toàn cầu (plan pandémie), nhất là để phân bố tốt những bệnh nhân trong những cơ sở bệnh viện khác nhau. Đồng thời, sự tiên liệu này, sự thận trọng này, không có nghĩa rằng phải tiến hành những dự kiến tai họa (projections catastrophiques) để nuôi dưỡng một bầu không khí khiếp sợ.
Hỏi : Ông nghĩ gì về những điều dự kiến của vị giáo sư đại học Hồng Kông, loan bảo rằng 2/3 dân số thế giới có thể bị lây nhiễm bởi coronavirus ?
Marius Gilbert : Những điều dự kiến có vẻ mạo hiểm đối với tôi. Và chắc chắn chúng cũng có thể gây tranh cãi trong khi, trong những vùng đã bị nhiễm nặng, ta chứng thực một sự thụt lùi của những trường hợp lây nhiễm. Trong tỉnh Hồ Bắc, tâm dịch, coronovirus đang rút lui. Bilan bằng con số là 60.000 trường hợp đối với một quần thể 50 triệu cư dân. Nghĩa là trong tỉnh này, cứ 1000 người sẽ có 1 người bị nhiễm.Ta ở rất xa tỷ lệ 60% ! Để có một ý tưởng về điều có thể xảy ra trong trường hợp dịch bệnh ở châu Âu, chúng ta phải có một cái nhìn chăm chú lên Nam Hàn, nơi đã có nhiều trăm trường hợp. Nước này có một hệ y tế và bệnh viện có thể so sánh với chúng ta và thực hành một chính sách “kềm chế” (containment) giống với chính sách sẽ được thực hiện ở đây : thông tin dân chúng, hủy bỏ những tụ tập công cộng lớn, phát hiện nhanh những trường hợp để hạn chế sự lan tràn của virus, với một sự theo dõi những người tiếp xúc để xem ai đã làm lây nhiễm ai.
Hỏi : Nhưng nếu những biện pháp này không đủ ?
Marius Gilbert : Mức tiếp theo là yêu cầu người ta ở tại nhà. Ta có thể dự kiến đóng cửa trường học, những nơi công cộng, thậm chí những xí nghiệp để làm giảm tối đa tỷ lệ những tiếp xúc giữa những người. Vả lại, đó là điều mà họ bắt đầu làm ở Ý vào lúc này. Họ áp dụng tối đa nguyên tắc thận trọng (principe de précaution) và tôi nghĩ rằng họ có lý. Ý tưởng là làm dừng sự lan tràn của virus đủ sớm và đủ mạnh để tránh một sự quá tải bệnh viện.
Hỏi : Vậy Covid-19 sẽ không giết chết tất cả chúng ta ?
Marius Gilbert : Không, chắc chắn là không. Nhưng đồng thời, không được tầm thường hóa. Chúng ta lại hãy nói điều đó, trên cơ sở những dữ kiện hiện nay, đó là một virus nguy hiểm hơn virus của cúm mùa.
(PARIS MATCH 27/2-4/3/2020)

6/ TRUMP BỊ CHỈ TRÍCH VÌ ĐÃ GIẢM THIỂU MỨC ĐỘ NGHIÊM TRỌNG CỦA TÌNH HÌNH DỊCH BỆNH Ở HOA KỲ.
Tình trạng khẩn cấp đã được ban hành trong tiểu bang Washington, trên bờ biển phía Tây của Hoa Kỳ sau cái chết của một bệnh nhân đầu tiên bị nhiễm Coronavirus trong một trung tâm điều trị ở Kirkland, trong ngoại ô của Seattle. Hau bệnh nhân khác của trung tâm đã được chẩn đoán như là đã bị nhiễm bởi virus. Hôm chủ nhật 1/3, khoảng 70 trường hợp đã được liệt kê trên lãnh thổ Hoa Kỳ. Nhưng sự khám phá trong nhiều tiểu bang của bờ biển phía tây, Californie, Oregon cà Whasington, những bệnh nhân đã không đi du lịch ngoại quốc hay đã không tiếp xúc với những du khách, làm chính quyền sợ rằng dịch bệnh lan tràn một cách nhanh chóng trong phần còn lại của đất nước.
Trong chiến dịch tranh cử, chủ đề đã trở thành chính trị. Những người theo đảng dân chủ đã cáo buộc chính quyền Trump đã tỏ ra khinh suất từ đầu dịch bệnh và đã giảm thiếu một cách hệ thống mức độ nghiêm trọng của nó.
Một cuộc bút chiến đầu tiên đã nổ ra về sự thiếu trang bị et huấn luyện của những đội y tế có nhiệm vụ tiếp nhận những kiều bào Mỹ được di tản khỏi Nhật, ở đây họ đã được đặt quarantaine trên chiếc du thuyền Diamond Princess. Những cắt giảm ngân sách mới đây trong hệ y tế và những chương trình nghiên cứu về những bệnh nhiễm trùng cũng đã bị chỉ trích.
Hôm thứ tư tuần qua 26/2, Trump đã phó thác phó tổng thống, Mike Pence, phối hợp những cố gắng chống lại đại dịch toàn cầu. Ales Azar, bộ trưởng y tế, đã yêu cầu Quốc hội tài trợ 2,5 tỷ dollar. Ngân sách này sẽ được dành cho điều tra phát hiện virus, cho những cấu trúc hạ tầng y tế địa phương, cho sự phát triển những vaccin và những điều trị, phân bố những trang bị bảo vệ như những mặt nạ ngoại khoa.
Nhưng Trump đã trả lời những chỉ trích theo phương pháp thường dùng của ông ta : phản công.
Cáo buộc đảng dân chủ đã “chính trị hóa” dịch bệnh, ông đã giải thích rằng đó là một “coup monté” mới chống lại ông ta.
” Từ lúc bắt đầu dịch bệnh, chính quyền của tôi đã áp dụng những biện pháp cương quyết nhất của lịch sử hiện đại để chống lại sự lan tràn của bệnh này. Chúng tôi đã hành động rất som”, Trump đã nói như vậy hôm thứ bảy sau khi loan báo cái chết của bệnh nhân đầu tiên trên đất Hoa Kỳ.
Những hạn chế mới về nhập cảnh của các du khách đến từ Iran cũng đã được loan báo và Bộ ngoại giao đã khuyên các công dân Hoa Kỳ tránh những địa điểm du lịch như Ý và Nam Hàn.
Nếu dịch bệnh lan tràn, nó có thể nhanh chóng bảo hòa một hệ y tế Hoa Kỳ vốn đã suy yếu do những năm cắt giảm ngân sách, nhất là trong những thành phố nhỏ và nông thôn. Sự vắng mặt điều trị y tế cũng có thể làm phức tạp sự điều tra phát hiện, nhất là đối với 20 triệu người Mỹ không có bảo hiểm y tế, và khoảng 44 triệu không được bảo hiểm tốt, đối với họ những phí tổn của một lần khám bệnh đôi khi rất cao.
(LE FIGARO 2/3/2020)

7/ ĐÓNG CỬA BIÊN GIỚI, MỘT Ý TƯỞNG QUYẾN RŨ NHỮNG KHÔNG HIỆU QUẢ.
Trên bản đồ của thế giới, những chấm đỏ lan rộng và gia tăng mỗi ngày. Chúng biểu hiện những ổ dịch của Sars-CoV-2, coronavirus chủng mới xuất hiện ở Trung Quốc vào tháng 12/2019. 5 nước mới đã bị ảnh hưởng hôm thứ hai 24/2 (Afganistan, Bahrein, Koweit, Irak, Oamn) và số những trường hợp gia tăng mạnh ở Nam Triều Tiên, ở Iran và ở Ý.
Trong khi dịch bệnh tiến triển một cách rất nhanh chóng ở láng giềng của chúng ta (Ý), phải chăng phải đóng cửa các biên giới để bảo vệ nước Pháp ? Hôm thứ ba 25/2, Bộ trưởng giao thông vận tải Jean-Baptiste Djebbari đảm bảo rằng điều đó ” không có nhiều lợi ích bởi vì sự lưu thông của virus không được thực hiện theo những biên giới hành chánh “. Commission européenne và OMS có cùng ý kiến, nhưng những chính trị gia, như Marine Le Pen và Nicolas Dupont-Aigant, đòi kiểm soát biên giới.
” Trong thời đại toàn cầu hóa của chúng ta, đóng cửa biên giới và cấm du lịch không có cùng hiệu quả như ngày xưa, Michelle Mittelstadt, giám đốc communication ở Migration Policy Institute, một think tank Hoa Kỳ đã xác nhận như vậy. Hôm nay, có hàng tỷ du hành xuyên qua thế giới và, như trường hợp Ý chứng tỏ điều đó, virus không di chuyển nhanh hơn các biên giới có thể đóng lại.” Ý đã là một trong những nước đầu tiên, cùng với Hoa Kỳ, Nga, Nhật và Úc, hạn chế những trao đổi với Trung Quốc. Thế mà điều đó không ngăn cản coronavirus đến được nước Ý.
Bây giờ đây virus đã thoát cái “nôi” trung quốc của nó, sự đóng cửa biên giới dường như lại còn vô ích hơn. ” Điều đó có thể làm chậm lại vài tuần sự lan tràn của virus, như điều đó đã được cho thấy trong những trận dịch trước, như H1N1, nhưng điều đó không đủ làm ngừng nó “, BS Isaac Bogoch, chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm ở bệnh viện Toronto, đã đánh giá như vậy. Và ông nói thêm : ” Hạn chế hay không, người ta luôn luôn tìm ra một phương tiện đến nơi mà họ muốn.”
Ngoại lệ khả dĩ duy nhất, các đảo, ở đây kiểm soát đi và đến hơi dễ dàng hơn. “Sự đóng cửa biên giới đã chứng tỏ hiệu quả đối với các đảo trong dịch cúm 1918″, GS Nick Wilson, giám đốc của một chương trình nghiên cứu dịch tễ học ở Đại học Otago (Nouvelle-Zélande), đã nhắc lại như vậy. Không phong tỏa hoàn toàn sự đến của virus, ” điều đó có thể cho những đảo quốc nhiều thời gian hơn để chuẩn bị.”
Đối với phần còn lại của thế giới, ” đóng cửa biên giới sẽ là một giải pháp rất hiệu quả nếu chúng ta có khả nàng cắt 100% những nối kết “, điều này không thể thực hiện được, Emanuele Massaro, nhà nghiên cứu của Trường bách khoa liên bang Lausanne đã phân tích như vậy. Và ngay cả nếu chúng ta làm điều đó, sự vận hành xã hội-kinh tế của những xã hội của chúng ta sẽ sụp đổ. ” Một kịch bản không thể được. Đó là chưa kể những biện pháp như thế gây hại hơn là lợi. ” Điều đó có thể làm hại sự lưu thông của dụng cụ và nhân viên y tế và, trong vài trường hợp, khiến người ta dấu điểm xuất phát của họ “, Michelle Mittelstadt đã nói thêm như vậy.
Thế thì, phải làm gì ? ” Phải theo những khuyến nghị quốc tế, những ý kiến khoa học, tiếp tục nhận diện và cách ly những trường hợp “, Emmanuele Massaro đánh giá như vậy. Nhưng “đứng trước sự đe dọa của một đại dịch toàn cầu, họ phải làm ra vẻ áp dụng những biện pháp mạnh để bảo vệ những công dân của mình, nếu không sau đó họ sẽ phải trả giá “, Mara Pillinger, nhà nghiên cứu y tế công cộng ở Viện O’Neill, Washington, đã phân tích như vậy trong tạp chí Foreign Policy.
(LE FIGARO 26/2/2020)

8/ CORONAVIRUS : TA BIẾT GÌ VỀ DỊCH BỆNH ?Trong khi OMS chưa quyết định nói là đại dịch toàn cầu (pandémie) về sự lan tràn của dịch bệnh Covid-19, bốn nước mới đã bị ảnh hưởng hôm 25/2 : Áo, Thụy Sĩ, Croatie, Algérie, điều này nâng lên 38 số những quốc gia bị liên hệ. Hơn 80.000 người đã bị nhiễm, và hơn 2700 bị chết trên thế giới, chủ yếu ở Trung Quốc. Sự huy động quốc tế được tăng cường. Ở Paris, một bệnh nhân đầu tiên người Pháp, 60 tuổi, chết trong đêm thứ ba 25/2. Ngoài ra, 4 trường hợp mới được thống kê trên lãnh thổ Pháp. Sự gia tăng những lây nhiễm ở biên giới của Pháp, nhất là ở Ý, nêu lên nhiều vấn đề, về bản chất của mối đe dọa cũng như về những thận trọng phải thực hiện và về tình trạng chuẩn bị của đất nước.
a. Tại sao tình hình ở Ý làm lo ngại như vậy ?
Chính sự bùng phát đột ngột của số những trường hợp ở Ý làm lo ngại chính quyền bên kia núi Alpes và những nước láng giềng châu Âu. Chỉ xem xét những con số chính thức đủ để đo lường quy mô của vấn đề : hôm thứ sáu 21/2, vào cuối buổi chiều, chỉ có 6 trường hợp được khai báo trên đất Ý. Thứ ba 25/2, chúng hơn 320, làm Ý trở nên quốc gia bị tiếp xúc nhiều nhất ở châu Âu, với dịch bệnh Covid-19. Nguồn lo ngại khác : profil của những bệnh nhân được khai báo trong những ngày qua. Thật vậy, những người này không có một mối liên hệ trực tiếp nào với Trung Quốc, ổ nguyên thủy của dịch bệnh.
b. Phải làm gì khi ta trở về từ Ý, Trung Quốc hay những quốc gia bị ảnh hưởng khác ?
Pháp đã đưa ra một loạt những khuyến nghị cho những người trở về từ những vùng ở Ý bị lây nhiễm bởi coronavirus SARS-CoV-2, cũng như từ Trung Hoa lục địa, từ Hồng Kông, Macao, Singapour hay Nam Hàn. Trong 14 ngày, họ được yêu cầu tránh ” mọi sự đi ra ngoài không cần thiết”. Các công nhân và các sinh viên phải “trong chừng mực có thể được” ưu tiên làm việc ở nhà (télétravail) và tránh ” những tiếp xúc gần ” (contacts proches), nghĩa là những cuộc hội họp, những thang máy, cantine…Ngoài ra, những du khách trở về Pháp, phải đo nhiệt độ hai lần mỗi ngày và theo dõi sự xuất hiện của những triệu chứng nhiễm trùng hô hấp (ho, khó thở). Họ cũng được yêu cầu đeo một khẩu trang ngoại khoa khi đối diện với một người khác và khi họ phải đi ra ngoài, điều này đặt vấn đề trữ lương của những khẩu trang này, nhiều hiệu thuốc đã cạn hết dự trữ, nhất là ở Paris. Trong trường hợp có những dấu hiệu nhiễm trùng hô hấp, những người này phải tiếp xúc 15 (SAMU) và nhất là không được đi đến thầy thuốc điều trị hay khoa cấp cứu để tránh mọi lây nhiễm tiềm năng.
c. Trong trường hợp nào phải mang khẩu trang ?
Bộ trưởng y tế, Olivier Véran, đã khuyến nghi mang khẩu trang chỉ đối với những người đã lưu lại ở Trung Quốc, ở Singapour, ở Nam Hàn, ở Lombardie và ở Véétie, điều này trong 14 ngày sau khi trở về. Dĩ nhiên những người bị nhiễm virus phải mang khẩu trang. Theo OMS, những người có sức khỏe tốt chỉ phải sử dụng một khẩu trang nếu họ chăm lo một người được cho là bị nhiễm bởi virus. Những biện pháp dự phòng thiết yếu khác : rửa tay đều đặn với một solution hydroalcoolique.
d/ Hệ y tế Pháp có đủ năng lực để quản lý một dịch bệnh ?
Để tiếp đón những bệnh nhân, Pháp hiện có hơn 100 cơ sở được trang bị những phòng đặc biệt (chambres spécifiques). ” Không có kế hoạch đặc biệt đối với Covid-19, vì lẽ đó là một tác nhân gây bệnh mới, Michèle Legas, giảng viên ở trường cao đẳng y tế công cộng (EHESP), chuyên gia về phân tích và quản lý những tình huống có nguy cơ y tế, đã giải thích như vậy. Ngược lại, những yếu tố dùng làm cơ sở cho sự xây dựng những kế hoạch như thế luôn luôn giống nhau : chúng dựa trên sự điều biến (modélisation) của sự lan tràn dịch bệnh và hiệu quả được đánh giá của những biện pháp “barrières”, như đặt quarantaine, đóng cửa trường học hay những nơi tụ tập tập thể.”
Plan Orsan, có thể được phát khởi tại chỗ, bởi những có quan y tế vùng (ARS), đòi hỏi một sự tăng cường của sự điều trị tại nhà, nhập viện chỉ xảy ra đối với những tình huống cấp cứu. Tất cả những cơ sở, kể cả tư nhân, trong trường hợp này, phải hoãn vài can thiệp không cần thiết, “mở” thêm những giường bệnh và tăng cường nhân viên điều trị .
e/ Ta biết gì về tỷ lệ gây chết (taux de létalité) của virus này ?
Tỷ lệ gây chết (taux de létalité), nghĩa là tỷ suất giữa số những người chết và số những người được phát hiện, trung bình là 3,3%, ba lần thấp hơn SRAS (syndrome respiratoire aigu sévère), hoành hành vào năm 2003 (9,6%). Để so sánh, tỷ lệ gây chết của cúm mùa (grippe saisonnière) là 0,1%. Nhưng tỷ lệ gây chết của SARS-CoV biến thiên tùy theo lãnh thổ bị ảnh hưởng. Tỷ lệ này cao nhất trong tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc, từ đây phát xuất dịch bệnh (3,9%). Nó cũng tăng cao ở Ý (3%). Ở Nhật và Nam Triều tiên, cũng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, tỷ lệ này thấp hơn (dưới 1%). Chỉ số này cần phân biệt với tỷ lê tử vong (taux de mortalité), nghĩa là số những trường hợp tử vong trên toàn thể dân chúng. Những người dễ thương tổn nhất là những người lớn tuổi nhất và những người đã có những bệnh lý (đái đường, bệnh tim mạch)
d. Tính lây (contagiosité) của nó là gì ?
Virus SARS-CoV-2 ít nhất cũng dễ lây như bà con của nó, SRAS-CoV (tác nhân nhiễm trùng nguồn gốc của dịch bệnh SRAS năm 2003). Phần lớn những công trình nghiên cứu cho thấy rằng tỷ lệ sinh sản cơ bản (taux de reproduction de base) của virs SARS-CoV-2 , nghĩa là số trung bình những người mà một bệnh nhân có thể gây nhiễm, là khoảng 2,6 (và gồm giữa 1,4 và 4,13). Vậy virus SARS-CoV-2 có một chỉ số lây nhiễm (indice de contagiosité) mà ta có thể gọi là vừa phải (modéré). Nó thấp hơn nhiều những bệnh gây nhiễm nhất (để so sánh, chỉ số của thủy đậu là 8,5 và của sởi là 9) nhưng rõ rệt nằm trên 1, điều này cho nó một tiềm năng dịch bệnh quan trọng.
Dường như rõ ràng rằng những người có thể truyền bệnh trước khi xuất hiện những triệu chứng, hay ít nhất khi những triệu chứng này không đủ rõ rệt để khiến nghi ngờ nhiễm bởi coronavirus. Cũng vậy, những bệnh nhân ở giai đoạn tiền triệu chứng xuất tiết ra virus, điều này làm cho dịch bệnh khó kiểm soát hơn. Ngoài ra, những thể hiền tính xảy ra nhưng không được nhận thấy. Một sự phối hợp của các yếu tố có thể giải thích sự xuất hiện của ổ dịch Ý.
e. Có một điều trị không ?
Không có điều trị nhắm một cách đặc hiệu SARS-CoV-2, nhưng giới hữu trách y tế trung quốc đã tổ chức một loạt những thử nghiệm lâm sàng, nhờ đến những thuốc đã hiện hữu, như chloroquine, một thuốc chống sốt rét cổ.Thứ ba 25/2, chuyên gia virus học Didier Raoult đã báo cáo những kết quả của những équipe trung quốc mà ông gọi là “tin tuyệt vời” trong một vidéo nhan đề “Coronavirus : fin de partie !” được đưa lên mạng bởi IHU Méditerranée Infection do ông điều khiển ở Marseille. Theo ông, sự cho 500 mg chloroquine mỗi ngày trong 10 ngày được thể hiện bởi một “sự cải thiện ngoạn mục”. Thật vậy, tiếp theo sau những kết quả sơ bộ trên một trăm bệnh nhân, giới hữu trách trung quốc đã quyết định thêm chloroquine vào arsenal thérapeutique được khuyến nghị để đối phó với Covid-19. Nhưng những kết quả bằng số chính xác của những quan sát này chưa được biết, điều này buộc cần hết sức thận trọng.
(LE MONDE 27/2/2020)

9/ CHLOROQUINE : MỘT THUỐC NHIỆM MÀU CHỐNG DỊCH BỆNH ?
Theo lời ông ta, chiến thắng coronavirus là một trò chơi trẻ con. Trong một vidéo được phát hành hôm thứ ba 25/2 trên YouTube, GS Didier Raoult, giám đốc của Viện nghiên cứu Méditerranée Infection (Marseille), đã xác nhận rằng chloroquine, một thuốc chống sốt rét cổ, từ nay được sử dụng hơn để chống lại vài bệnh tự miễn dịch, sẽ hiệu quả chống coronavirus. Theo ông, loại thuốc này ngay cả có thể chuyển bệnh do coronavirus qua hạng “nhiễm trùng hô hấp dễ điều trị nhất tất cả”.
Thông điệp của GS Raoult, được xem hơn 210.000 lần trong 24 giờ, đã không chậm trễ tạo nên những niềm hy vọng to lớn : ” Tôi đã thấy 3 toa thuốc chloroquine ở hiệu thuốc”, một dược sĩ lấy làm ngạc nhiên trên Twitter hôm thứ tư. Nhưng làm hơi mau. Bởi vì những điều xác nhận này dựa trên hai loan báo trung quốc còn rất sơ bộ. Loan báo đầu tiên là một công trình nghiên cứu được công bố bởi tạp chí Cell Research. Công trình chỉ rằng chloroquine là hiệu quả để chống lại virus in vitro (trên những mẫu nghiệm trong phòng thí nghiệm). Về công trình nghiên cứu thứ hai, đó là một lời chú thich đơn giản, xác nhận rằng một thử nghiệm lâm sàng được thực hiện trên 100 bệnh nhân ở TrungQuoc đã cho những kết quả thỏa mãn, nhưng không cho nhiều chi tiết hơn.
Mặc dầu những thông tin này đã được xác nhận bởi nữ giám đốc Centre national chinois pour le développement des biotechnologies hôm thứ hai 17/2, nhưng chúng được tiếp nhận một cách thận trọng bởi những chuyên gia Pháp. Bởi vì protocole của thử nghiệm lâm sàng, cũng như những kết quả chưa được trình bày chi tiết. ”
” Dưới ánh sáng của bài báo không thuật lại gì hết,ta không thể nói gì và chắc chắn ta không thể chủ trương một cách rộng rãi sự sử dụng chloroquine”, BS Paul-Henri Consigny, trưởng khoa bệnh lý nhiễm trùng ở Centre d’infectologie Necker Pasteur, đã nhấn mạnh như vậy. ” Đó không phải là một bài báo khoa học, tôi không thể bình phẩm nó bởi vì không ai tiếp cận những kết quả “, BS Bruno Hoen, giám đốc nghiên cứu y khoa ở Viện Pasteur đã nói như vậy. Về phần mình, GS Raoult đã tái xác nhận sự tin tưởng của ông vào những chuyên gia trung quốc. ” Đó là những chuyên gia virus học tốt nhất trên thế giới, và đó là một tin tuyệt vời cho những bệnh nhân”, ông đã chỉ rõ như vậy với Figaro.
THỬ NGHIỆM LÂM SÀNG MỚI.
Chloroquine đúng là đã được nhận diện như là một candidat médicament chọn lựa cống Sars-CoV-2 bởi OMS, cũng như là một chục loại thuốc khác. ” Chloroquine có khả năng kích thích đáp ứng miễn dịch, và có thể góp phần hạn chế sự tăng sinh của virus “, Olivier Terrier, nhà nghiên cứu ở Trung tâm nghiên cứu quốc tế về nhiễm trùng học Lyon, đã chỉ rõ như vậy. Chloroquine đã được trắc nghiệm nhiều lần trong những trận dịch trước, nhất là trên Sras. ” Nó thường hiệu quả in vitro nhưng khá gây thất vọng ở người, như đó đã là trường hợp đối với chikungunya “, BS Consigny đã báo như vậy.” Phải chờ có những dữ liệu được củng cố trước khi hăng tiết lên đối với thuốc này, không phải là không có những tác dụng phụ “, Olivier Terrier đã nói như vậy.
Một thử nghiệm lâm sàng mới với chloroquine vừa bắt đầu ở Trung Quốc. Những kết quả được dự kiến vào tháng 8. ” Dĩ nhiên, có sự lo ngại và ước muốn có những giải pháp. Nhưng thời gian nghiên cứu không phải là thời gian bệnh, vậy chúng ta vẫn phải thận trọng “, BS Consigny đã cảnh giác như vậy.

(LE FIGARO 27/2/2020)

10/ MIỄN DỊCH NHÓM LÀ GÌ ?

Dr François Bourdillon
Directeur général de la Santé publique France
Dr Daniel Lévy-Bruhl
Responsable de l’unité Vaccination de la Santé publique France

Đối với phần lớn các vaccin, sự tiêm chủng có hiệu quả bảo vệ cá nhân và tập thể. Ý niệm bảo vệ cá nhân (protection individuelle) được hiểu rõ bởi đại chúng. Điều đó ít là trường hợp hơn những hiệu quả gián tiếp của bảo vệ tiêm chủng (protection vaccinale), được gọi là miễn dịch nhóm (immunité de groupe). Đó không phải là một bảo vệ được mang lại bởi hệ miễn dịch của những người không được tiêm chủng, mà là một nguy cơ ít hơn gặp tác nhân gây bệnh (virus hay vi khuẩn), do sống trong một môi trường gồm một tỷ lệ tăng cao những người được tiêm chủng vì những người này không thể truyền bệnh. Sự bảo vệ này chủ yếu được thể hiện đối với những bệnh chỉ có thể truyền từ người sang người. Sự giảm số những trường hợp gây nên bởi tiêm chủng dẫn đến một sự giảm tương đương số những nguồn lây nhiễm đối với những người không được tiêm chủng chống bệnh. Thật vậy, sự tiêm chủng ngăn cản không những người được tiêm chủng khỏi bị bệnh mà thường còn ngăn cản sự tăng sinh của tác nhân gây bệnh ở người được tiêm chủng.
Trong một quần thề không được tiêm chủng, một người bị nhiễm bởi một tác nhân gây bệnh, dầu người này phát triển hay không những dấu hiệu của bệnh, sẽ lây nhiễm một số người nào đó của những người thân và mới trong những số họ cũng sẽ lây nhiễm một số tương đương những người khác và tiếp theo như thế. Điều này là cơ sở của một một sự tăng sinh lũy tiến của số những người bị nhiễm khi một virus hay một vi khuẩn được đưa vào trong một quần thể nhạy cảm và giải thích những hiện tượng dịch bệnh.Trong một quần thể được tiêm chủng tốt, phần lớn những người bị lây nhiễm sẽ là những người ở họ tác nhân gây bệnh sẽ không có thể tăng sinh. Vậy những người này sẽ không thể cho phép sự lưu thông của virus hay vi khuẩn tiếp tục, dẫn đến một sự giảm mạnh của sự lưu thông của tác nhân gây bệnh. Như thế những người không được tiêm chủng sẽ được bảo vệ bởi những người được tiêm chủng, tác động như một hàng rào giữa họ và virus hay vi khuẩn.
Sự bảo vệ gián tiếp này là cần thiết để bảo vệ những người không thể được tiêm chủng, đặc biệt những trẻ sơ sinh quá nhỏ để có thể nhận những vaccin hay những người có một chống chỉ định. Điều này cũng vậy đối với những người, những trẻ em hay người lớn đã không được tiêm chủng. Nhiều thí dụ cho phép làm sáng tỏ hiện tượng.
Sự sử dụng tiêm chủng chống Haemophilus influenzae b đã làm gần như biến mất trong vài năm những viêm màng não và viêm thanh thiệt đáng sợ của nhũ nhi, gây nên bởi vi khuẩn này. Sự tiêm chủng được khuyến nghị bắt đầu từ hai tháng và sự bảo vệ hoàn toàn cần 3 liều. Thế mà những dữ kiện theo dõi dịch tễ học đã cho thấy sự gần như biến mất của những bệnh này, kể cả ở những nhũ nhi trong những tháng đầu tiên cuộc đời, mặc dầu chúng còn quá nhỏ để được bảo vệ bởi tiêm chủng. Sự bảo vệ gián tiếp này là phản ảnh của sự triệt trừ vi khuẩn ở những trẻ em được tiêm chủng lớn hơn, mà với chúng những nhũ nhi tiếp xúc, thí dụ ở nhà trẻ, trước khi tiêm chủng là nguồn chính của sự lây nhiễm của các trẻ sơ sinh.
Sự tiêm chủng chống phế cầu khuẩn (pneumocoque) với vaccin liên hợp (vaccin conjugué) cũng minh họa những hiệu quả tập thể rất thuận lợi mà một tiêm chủng có thể cố vượt qua lứa tuổi của những người được tiêm chủng. Thật vậy, mặc dầu vaccin không được sử dụng ở người lớn, tỷ lệ của những nhiễm trùng xâm nhập do phế cầu khuẩn (nhiễm trùng trong đó phế cầu khuẩn xâm nhập vào máu hay dịch não tủy) đã giảm 38% giữa 2008-2009 và 2015 ở những người già. Điều này là kết quả của sự giảm rất quan trọng sự mang những sérotype vaccinal ở những trẻ em được tiêm chủng, họng của trẻ em là nguồn chính yếu của sự lây nhiễm những người lớn bởi phế cầu khuẩn.
Ta cũng có thể nêu lên kinh nghiệm của Hòa Lan, đã cho thấy sự gần như biến mất của những nhiễm trùng đó màng não cầu trùng C nhờ một tỷ lệ chủng ngừa rất cao ở những trẻ em từ 1 đến 18 tuổi. Điều chứng thực này khiến nghĩ rằng nếu tỷ lệ tiêm chủng chống màng nào cầu trùng C, ở Pháp, đủ cao để gây nên một miễn dịch nhóm, thì một phần rất lớn của 467 trường hợp, trong đó 66 trường hợp tử vong xảy ra từ 2011 ở những trẻ em dưới 1 tuổi hay những người trên 24 tuổi, có thể đã tránh được (trên 30 tử vong, tuổi từ 1 đến 24, xảy ra ở những người không được tiêm chủng).
Sau cùng, nếu tỷ lệ tiêm chủng tăng cao, một sự giảm của tỷ lệ mắc bệnh ảnh hưởng toàn thể dân chúng, được tiêm chủng hay không, có thể cho phép triệt trừ một căn bệnh, nghĩa là làm biến mất hoàn toàn tác nhân gây bệnh trách nhiệm. Điều đó là trường hợp đối với bệnh đầu mùa và đã cho phép ngừng sự tiêm chủng. Sự phối hợp của bảo vệ cá nhân và tập thể nhờ những tỷ lệ tiêm chủng cao đã cho phép loại trừ hoàn toàn bệnh bạch hầu và bệnh bại liệt hay gần như hoàn toàn những nhiễm trùng do Haemophilus influenzae b của trẻ em. Trái lại, nhung tỷ lệ bảo vệ không đủ đối với tiêm chủng chống bệnh sởi, do khả năng lây truyền rất cao của nó, cũng như đối với sự tiêm chủng chống màng não cầu trùng C, đã không cho phép gây nên một tính miễn dịch nhóm đủ để loại bỏ những bệnh này. Điều này được thể hiện bởi sự xuất hiện của những trường hợp hay tử vong, đặc biệt trong số những quần thể không thể nhận sự bảo vệ trực tiếp của tiêm chủng, mà sự bảo vệ duy nhất dựa trên miễn dịch nhóm.
Vào giờ phút mà sự dấn thân của công dân có một ý nghĩa rất đặc biệt, vào lúc mà cảm giác không an toàn tập thể duy trì những nỗi sợ hãi, nhưng cũng những tinh thần đoàn kết. Đã đến lúc cần nhắc lại rằng sự tiệm chủng bảo vệ, một cách tập thể, sức khỏe của dân chúng. Tiêm chủng là cái khiên hiệu quả nhất mà chúng ta có để phòng ngừa những dịch bệnh, và nhất là bảo vệ những người trẻ tuổi nhất và yếu ớt nhất. Tự đi tiêm chủng, tiêm chủng cho các con mình, đó là xây dựng một đai an toàn (cordon de sécurité) bảo vệ tất cả chúng ta, chống lại những bệnh tiềm năng rất nghiêm trọng. Vậy đừng chờ một dịch bệnh nặng đến nhắc nhở chúng ta điều đó.
(LE FIGARO 16/10/2017)
Đọc thêm :
– TSYH số 499 : bài số 7
– TSYH số 459
– TSYH so 388 : bài số 7

BS NGUYỄN VĂN THỊNH
(2/3/2020)