Thời sự y học số 449 – BS Nguyễn Văn Thịnh

1/ CANNABIS VÀ NHỮNG NGƯỜI TIÊU THỤ ĐÃ THAY ĐỔI

700.000 người Pháp tiêu thụ cannabis mỗi ngày và 5 triệu người đã hút nó trong năm 2016

Cần nhấn mạnh vào sự phòng ngừa ngay 15-24 tuổi.
ADDICTOLOGIE. Cannabis ở Pháp, đó là 700.000 người dùng mỗi ngày, 5 triệu người Pháp đã hút trong năm 2016 và 17 triệu người từ 11 đến 64 tuổi đã trải nghiệm nó ít nhất một lần trong cuộc đời. Theo OFDT (Observatoire français des drogues et toxicomanies), không những mức tiêu thụ cannabis hiện nay ở Pháp tiếp tục gia tăng rất nhiều, mà còn tăng cao ở các thiếu niên : gần một thiếu niên 17 tuổi trên hai đã tiêu thụ cannabis (47,8%), so với 4 trên10 (41,5%) năm 2011. Và đối với một người thanh niên trên mười (9,2%), sự tiêu thụ này đạt những mức tần số cao hơn ngày xưa : ít nhất tiêu thụ mười lần trong tháng (chỉ 6,5% trong trường hợp này năm 2011).Đối với GS Amine Benyamina, chef du service d’addictologie của bệnh viện Paul-Brousse, ở Villejuif, chủ tịch của Fédération française d’addictologie và đồng tác giả của Comment l’alcool détruit la jeunesse, ” các thống kê của OFDT cũng phát giác ra một khuynh hướng còn đáng lo ngại hơn : sự tiêu thụ nhiều chất ma túy (polyconsommation) của các thiếu niên, với sự hiện diện gần như mặc nhiên của rượu, của cannabis, của thuốc lá và đôi khi của những chất kích thần (psychostimulant). Mặc dầu không phải tất cả thanh niên đều tiêu thụ nhiều chất ma túy, nhưng điều đó không có gì là giai thoại”.
Ý kiến được chia xẻ bởi BS Jean-Franois Delot, addictologue của équipe de liaison et de soins en addictologie (ELSA) và phụ trách đơn vị tobaccologie, thuộc pôle de santé publique ở Centre hospitalier de Quimper-Concarneau : ” Ngay cả gramme de résine được bán trong những năm 1970 hoàn toàn khác với gramme de résine hôm nay. Thật vậy, hàm lượng THC (tétrahydrocannabinol), phân tử chịu trách nhiệm những tác dụng hoạt thần (effet psychoactif) chính của cannabis, đã chuyển từ 2%-3% mỗi gramme d’herbe lên đến trung bình 10-15% hôm nay (30% đối với gramme de résine de cannabis và ngay cả nhiều hơn trong huile de chanvre).Do đó làm cho sự nghiện cannabis càng trở nên nhanh hơn nhiều.” Ngược lại, trong cannabis được tìm thấy trên thị trường, phần của cannabidiol (CBD), một chất khác có trong tự nhiên, đã không ngừng giảm. Thế mà, sự mất quân bình này giữa CBD và THC là nguyên nhân của những vấn đề bởi vì CBD làm giảm những hậu quả tâm lý âm tính của THC như tình trạng phụ thuộc, sự lo âu hay những bệnh loạn thần. CBD càng ít, sản phẩm được tiêu thụ càng nguy hiểm.
Sau cùng, những động cơ của những người trải nghiệm cannabis cũng đã thay đổi : ” Trong những năm 1970, chính sự tò mò tinh thần (curiosité intellectuelle) đã khiến thử nghiệm chất ma túy này “, GS Benyamina đã đánh giá như vậy. ” Hôm nay, ngoài effet de mode, cannabis được tiêu thụ để làm như những kẻ khác, đôi khi trong mục đích hội hè, nhưng cũng thường để quản lý stress, tìm giấc ngủ, bởi vì cannabis dễ có được (sự buôn bán ma túy rất có tổ chức), bởi vì ta cảm thấy cô độc, bởi vì bị cấm…Thế mà, cannabis được sử dụng như “béquille” này là cannabis khó nhịn nhất “, BS Delot đã nhận xét như vậy.
Vì tất cả những lý do này, sự tiêu thụ cannabis của những người từ 15-24 tuổi là có vấn đề nhất. Sự tiêu thụ này xảy ra vào giữa thời kỳ trưởng thành của não bộ, vào một lứa tuổi mà những điều học được ở trường là quan trọng. Theo một công trình nghiên cứu mới đây mà Inserm đã tham gia, so với những người không tiêu thụ cannabis, những người tiêu thụ sớm có một xác suất cao hơn không vượt quá trình độ tú tài. Không phải vì nguy cơ “bad trip” : chỉ cần một liều duy nhất cũng đủ gây những hoang tưởng thính giác-lời nói (hallucination acoustico-verbale) với biến đổi tri giác về thế giới bên ngoài, có thể đi đến crise de paranoia, nhưng điều này may mắn thay khá hiếm. Ngoài nguy cơ thật sự gây tai nạn do mất chú ý trong trường hợp tiêu thụ tình cờ, vậy chủ yếu sự tiêu thụ mãn tính là đặt vấn đề. ” Khi hút, cannabis cũng nguy hiểm như thuốc lá đối với họng và đối với phổi”, BS Delot đã nhắc lại như vậy. Cannabis cùng tác động lên tính miễn dịch, khả năng sinh sản, sự cương, lên nguy cơ xuất hiện một ung thư bàng quang ở một lứa tuổi trẻ và, sau cùng, trên bình diện não, nó gây nên những rối loạn trí nhớ với một sự mất động cơ. Về nguy cơ bệnh loạn thần, rất được phổ biến trên truyền thông nhưng không thường lắm. ” Tuy nhiên, sự tiếp xúc với các chất ma túy xảy ra ở một lứa tuổi càng trẻ thì nguy cơ phát triển một hay nhiều những vấn đề này càng gia tăng”, GS Benyamina đã nhấn mạnh như vậy.
Đó cũng là lý do tại sao, khi bố mẹ bắt gặp đứa con ở tuổi thiếu niên của họ đang hút một joint, điều chủ yếu là phải khơi mào đối thoại. Những bố mẹ có thể hướng về một người chuyên nghiệp trong những consultations jeunes consommateurs.
(LE FIGARO 9/10/2017)

2/ NGOÀI TRẤN ÁP, NHỮNG GIẢI PHÁP KHÁC LÀ GÌ ?
Trong khi đất nước của chúng ta có một trong những pháp chế trấn áp nhất thế giới đối với cannabis, nước Pháp là nước châu Âu trong đó ta có nhiều người tiêu thụ nhất, nhất là trong các thanh niên : 28% những người từ 18-25 tuổi bi lien he, hoặc 35% đàn ong và 21% đàn bà trong lứa tuổi này. Mặc dầu pháp chế trấn áp (législation répressive) của chúng ta xem người tiêu thụ như là tác giả của một tội phạm, cannabis hiện diện trong tất cả các giới xă hội và rất dễ tìm kiếm khắp nơi trên lănh thổ.
Vì không biết ngăn cản sự phổ biến của chất ma túy này, dân chúng ngày xưa được bảo vệ ngày nay không còn như thế nữa. ” Hôm nay, ta thấy ngày càng nhiều các cô gái tiêu thụ cannabis “, GS Amine Benyamina (service d’addictologie của bệnh viện Paul-Brousse, Villejuif) đã xác nhận như vậy. ” Mặc dầu các cô gái nhạy cảm hơn đối với những tác dụng có hại của nó. Ở những phụ nữ trẻ mang thai, sự tiêu thụ cannabis gia tăng nguy cơ sẩy thai và có thể tạo điều kiện cho retard scolaire ở trẻ em. Sau cùng, mới đây, ở Marseille, một thầy thuốc nhi khoa đã rung chuông báo động trước sự lặp lại của những trường hợp ngộ độc bởi cannabis của các nhũ nhi, có lẽ do cha mẹ tiêu thụ đã để trong tầm tay của chúng, điều này nói lên tính chất dễ kiếm của sản phẩm và về sự xâm nhập của nó trong các hộ ở Pháp.”
” ĐẬP VỠ SỰ BUÔN BÁN MA TUÝ ”
Vì lẽ sự buôn bán ma túy bùng nổ, vì lẽ không có một chính sách đàn áp nào có thể ngăn chặn nó, phải tìm ra những giải pháp khác. Đối với BS Jean-François Delot, addictologue thuộc kíp liên lạc và điều trị nghiện, ” ưu tiên phải dành cho mọi liên lạc giữa những kíp điều trị và những người tiêu thụ. Để được như vậy, có lẽ phải xem lại pháp chế trấn áp được áp dụng cho những người sử dụng và điểm lại toàn bộ những thuốc ma túy được tiêu thụ để đề nghị một điều trị đối với những ai mong muốn “.
Đối với GS Benyamina, ngay cả còn phải đi xa hơn : ” Để làm ngừng lại sự gia tăng không lay chuyển được của một buôn bán ma túy ra tiền, có lẽ cũng phải thay đổi cadre légal để kiểm soát cannabis trên thị trường hơn. Nếu biện pháp không trừng phạt (dépénalisation) cannabis cho phép hạn chế sự tiêu thụ của những người trẻ tuổi nhất, tránh sự xuất hiện trên thị trường cannabis quá nhiều THC (tétrahydrocannabiol) và nhất là đập vỡ sự buôn bán ma túy, giải pháp này phải được bàn bạc”. Cần khẩn trương dựa theo những tấm gương có lợi của những nước láng giềng, ít đàn áp hơn đối với những người tiêu thụ nhưng nhiều hơn đối với những người buôn ma túy và, cuối cùng, hiệu năng hơn. Sau cùng, không nên quên rằng bố mẹ của những người tiêu thụ và chính những người hút cannabis có thể nhận những sự giúp đỡ và sự điều trị bởi những kíp chuyên môn.
(LE FIGARO 9/10/2017)

3/ “TÔI ĐÃ HÚT JOINT ĐẦU TIÊN LÚC 13 TUỔI”
Marc Anger, sinh viên 19 tuổi, đã là người tiêu thụ sớm cannabis. ” Tôi được 13 tuổi khi tôi học lớp 4. Là học sinh giỏi, tôi đã bắt đầu hút những joint để làm như những người bạn lớn hơn tôi. Những năm đầu, tôi đã tiêu thụ ít : thỉnh thoảng chỉ một weekend, chỉ để vui chơi với bạn bè. Chủ yếu lúc học trung học mà sự tiêu thụ của tôi đã gia tăng, để trở nên hàng ngày.
Vào thời kỳ đó, tôi đã đi khám consultation jeunes consommateurs, không phải trong mục đích ngừng hoàn toàn, nhưng chỉ để hạn chế lại. Sau vài tháng, tôi đã không trở lại nữa. Tôi đậu tú tài với hạng Bình. Cuối cùng, chủ yếu từ khi tôi vào đại học mà những nỗi buồn phiền đã bắt đầu. Tôi đã ghi danh vào IUT, nhưng tôi đã bỏ sau 3 tháng. Rồi, tôi ghi danh học cử nhân toán lý hóa, trước khi ngừng lại vì cùng những lý do.
Sự tiêu thụ cannabis của tôi đã không bao giờ là một bí mật gia đình, chúng tôi nói điều đó một cách dễ dàng với mẹ tôi. Nhưng khi sự tiêu thụ của tôi đã trở nên hàng ngày, khi tôi bắt đầu bị nợ nan và khi tôi bỏ lớp, tôi đã cảm thấy rõ rằng nó tạo nỗi ưu tư. Do đó tôi đã quyết định đi khám bệnh lần nữa và tôi đã được điều trị ở hopital de jour trong một service d’addictologie. Rất là có tổ chức, bởi vì phải đến đó từ thứ hai đến thứ sáu, vào những giờ quy định. Những groupe de parole với những người khác được theo dõi vì những chứng nghiện khác nhau, thérapie cognitive và comportementale để loại bộ phản xạ hút, những hoạt động thể thao để tiêu hao năng lượng và những hoạt động sáng tạo để diễn đạt, tất cả điều đó đã giúp sang trang.
Tôi chỉ có một lời để nói với những người chăm sóc : cám ơn ! Những nguy hiểm của cannabis, người ta nói về điều đó quá muộn, tôi đã nhận thông tin ở trường trung học khi tôi đã bắt đầu học ở đó, thế mà cannabis lại quá dễ kiếm được. Tôi đã không bao giờ hiểu tại sao người ta thường bắt những người tiêu thụ hơn là những người buôn ma túy và những người này tiếp tục bán một cách an toàn. Hôm nay, tôi đã sang trang và bắt đầu một BTS de chimie trong sự nhẹ nhõm của mẹ tôi. Đó đúng là bằng cớ rằng với sự giúp đỡ thích hợp, ta có cách để thoát ra khỏi nó. ”
(LE FIGARO 9/10/2017)

4/ CANNABIS CÓ THỂ ĐƯỢC XEM NHƯ VÀ SỬ DỤNG NHƯ MỘT LOẠI THUỐC ?

Professeur Jean Costentin
Neuropsychopharmacologue
Membre de l’Académie nationale de médecine

Một loại thuốc trước hết không được làm hại và sự hữu ích của nó phải căn cứ trên những lợi ích mang lại cho bệnh nhân so với những nguy cơ bị những tác dụng phụ và độc tính. Thế mà, nhưng tac dụng dược lý của cannabis là quá it để có thể bù nhiều tác dụng phụ, thường gặp và đôi khi trầm trọng, trong khi đó có nhiều thuốc xác thực cho phép có được cùng những hiệu quả một cách hiệu quả hơn, nhắm đích hơn và rất an toàn.Trên bình diện hoàn toàn dược học, trước hết một loại thuốc phải được định lượng một cách chính xác. Vấn đề là cũng phải biết dưới dạng nào chất được cho. Ta có thể hút một thứ thuốc ? Cannabis, khi hút, sản sinh nhiều hắc ín gây ung thư hơn 7 lần so với chỉ hút thuốc đơn thuần và sự phối hợp thường gặp cannabis thuốc lá chỉ có thể tăng gấp 10 số lượng ung thư của hệ hô hấp.
Nói “cannabis-médicament” đó là nghĩ rằng hoạt chất quan trọng của cannabis, THC (tétrahydrocannabinol), có thể kích thích những thụ thể thân thể và não của chúng ta. Thế mà, những thụ thể này có rất nhiều và nhất là có mặt khắp nơi trong cơ thể đến độ chúng có thể gây nên nhiều tác dụng. Ta có thể một cách phải lẽ nhận lấy nguy cơ, chỉ để làm dịu một đau đớn đơn thuần, khởi động đồng thời một trạng thái say, một sự gia tăng cảm giác ăn ngon, một sự giãn cơ, một sự suy giảm miễn dịch, những tác dụng tim mạch, những rối loạn trí nhớ, bấy nhiêu tác dụng mà tính độc hại tỷ lệ với sự phối hợp của chúng. Thời đại của những thuốc bách bệnh (panacée) đã qua rồi ; hôm nay không còn có thể quan niệm nữa khi tưởng tượng rằng một loại thuốc không nhắm vào một hiệu quả duy nhất. Ngoài ra, arsenal thérapeutique của chúng ta đã chứa đủ những chất nguy hiểm, cần sử dụng một cách thận trọng bởi vì có những trường hợp chúng vẫn còn cần thiết, như morphine, corticoides hay interféron.
NHỮNG RỐI LOẠN LOẠN THẦN
Không những cannabis là nguy hiểm đối với sức khỏe, mà sự sử dụng nó trong điều trị ngay cả đi ngược lại những tiến bộ khoa học và y khoa về phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Trong khi ta do dự cho thuốc bởi vì chúng chậm lại rất lâu trong cơ thể, thì ta lại cho THC mà ta biết rằng độ hòa tan rất tốt trong mỡ làm cho chất được thải lâu nhất bởi cơ thể. Ta cấm đưa ra thị trường những thuốc gây nghiện, nhưng ta lại cho phép THC, gây nên rõ ràng không những một sự phụ thuộc tâm thần, kèm theo một sự phụ thuộc vật lý mà còn một sự thèm muốn gia tăng đối với những chất ma túy khác (thuốc lá, rượu, cocaine, nha phiến), nguồn gốc của một sự leo thang và tệ hại hơn, polytoxicomanie. Ta rất dè dặt đối với những loại thuốc tác động lên khí chất ; thế mà THC gây nên về lâu về dài nhưng rối loạn trầm cảm và lo âu. sau cùng, ta cấm tất cả những điều trị khả dĩ phát khởi hay làm trầm trọng những rối loạn tâm thần, đặc biệt tâm thần phân liệt, mặc dầu đó là một trong những tác hại được biết rõ của THC.
Thế mà, vào lúc tất cả các biện pháp được thực hiện để làm giảm số người chết trên đường xá, nhất là bằng cách tránh những loại thuốc tăng cường tác dụng của rượu, người ta lại kê đơn THC, chỉ một mình chịu trách nhiệm hơn 300 trường hợp tử vong mỗi năm trên đường xá và, liên kết với rượu, tăng gấp 14 nguy cơ tai nạn chết người.
Vài nước cho phép sử dụng cannabis cho mục đích điều trị, cần phải xem…Thật vậy, sự cho phép này đúng là hiện hữu trong 14 tiểu bang Hoa Kỳ, nhưng không có sự đồng ý của cơ quan dược phẩm Hoa Kỳ. Cơ quan này chứng thực một cách lo ngại sự bùng nổ của số lượng những điểm bán (points de vente) dưới hình thức coffee shop và theo dõi sát những nguy cơ quá trớn. Ta nhớ rằng ở Californie, ở đây hàng trăm dispensaire đã được mở ra vì tin vào những tính chất điều trị được gán cho cannabis. Các bệnh nhân không chậm trễ lạm dụng các đơn thuốc, buộc chính quyền phải xét lại sự cho phép này…Mới đây, Israel nói “vâng” với cannabis-médicament, nhưng đó chỉ là sự tạo nên bởi những nhà khoa học của đất nước này cannabis đầu tiên không chứa một dấu vết THC nào, vậy đó hoàn toàn không phải là một pháp chế của cannabis thérapeutique…Và, nếu ở Anh và ở Đức ta tìm thấy trong hiệu thuốc những trích chất thực vật hay những dẫn xuất tổng hợp dưới dạng thuốc viên hay spray oral, chúng không thể so sánh với chanvre được ngụy trang dưới dạng thuốc.
(LE FIGARO 7/1/2013)

5/ SỰ SỬ DỤNG CANNABIS TĂNG GẤP 3 NGUY CƠ LOẠN THẦN
Sự tiêu thụ cannabis đúng là làm gia tăng nguy cơ đợt loạn thần loại tâm thần phân liệt. Đó là điều mà các nhà nghiên cứu Na Uy đã chứng minh. Những nhà nghiên cứu này đã hỏi 2793 cặp sinh đôi thật hay giả với tuổi trung bình 28. Khi biết rằng nguy cơ dùng cannabis tương quan với những yếu tố di truyền và môi trường, cũng như những rối loạn loạn thần, các tác giả muốn đánh giá sự liên kết giữa cannabis và bệnh loạn thần ở những người có quan hệ ruột thịt như thế. Thế mà trong cùng một cặp những người sinh đôi, người hút cannabis bị một nguy cơ tâm thần phân liệt tăng gấp 3,5 so với người không hút. (Schizophrenia bulletin, 6/2016)
(SCIENCE ET AVENIR 1/2017)

6/ SỰ TÁI TẠO ÂM ĐẠO : PREMIÈRE MONDIALE
Những kỹ thuật mới nhất về ingénierie cellulaire cho phép tái tạo những cơ quan khác nhau đuoc cấu tạo bởi những tế bào phát xuất từ những bệnh nhân nhân (để không gây thải bỏ). Những tế bào này được cấy trong phòng thí nghiệm để xâm thực (coloniser) những matrice biodégardable có hình dạng của cơ quan mon muốn. Ở 4 thiếu nữ tuổi từ 13 đến 18, được sinh ra không âm đạo hay với một âm đạo bị teo (hội chứng Rokitansky, xảy ra ở một thiếu nữ trên 4500), kíp của BS Atlantida Raya Rivera (bệnh viện nhi đồng Federico Gomez, Mexico) đã có thể tạo, từ vài tế bào âm đạo, những âm đạo mới (néovagin), được ghép cho các bệnh nhân cách nay 8 năm. Những bệnh nhân này hôm nay là những phụ nữ, có một đời sống sinh dục bình thường.
(PARIS MATCH 19/10-25/10/2017)

7/ RÉGIME PULSE CỨU CÁC LÃO NIÊN

Dénutrition (sự mất dinh dưỡng) : Hội chứng được đặc trưng bởi một sự thiếu hụt năng lượng và protéine cua cơ thể, do hoặc là sự cung cấp thức ăn không đủ, hoặc do một sự gia tăng những mất mát, hoặc cả hai. Sarcopénie : Sự mất dần dần và toàn diện khối lượng, chức năng và lực cơ do tuổi tác. Séquestration splanchnique : Sự giữ lại bởi vùng tạng (ruột, gan) những chất chuyển hóa, chủ yếu những acide aminé phát xuất từ sự tiêu hóa của những protéine thức ăn

Một chiến lược dinh dưỡng cải tiến cho phép chống lai sự mất dinh dưỡng (dénutrition) của những người già, một tai ương bị coi thường. Chiến lược này tạo một đột phát trong một số ngày càng nhiều các cơ sở điều trị.
“Ở Pháp, hôm nay có 2 triệu người mà ta để héo hắt vì ngoảnh mặt làm ngơ.” Giáo sư Eric Fontaine đã nói thẳng thừng như vậy. Chủ tịch của Société francophone de nutrition clinique et métabolique (SFNEP), ông đã phát động vào tháng 10 năm 2016 chiến dịch le Collectif chống lại sự mất dinh dưỡng với một thông điệp chủ yếu : ” không thể chấp nhận rằng tình trạng mất dinh dưỡng vẫn còn giết người. ” Mặc dầu những tiến bộ đáng kể của y khoa, tỷ lệ những người bệnh mất dinh dưỡng (malades dénutris) đã không giảm từ những năm 1960 “, nhà chuyên gia nói tiếp. ” Nhưng điều đó vẫn không làm chính quyền quan tâm lo lắng “, Christian Aussel, biologiste thuộc bệnh viện Rothschild (Paris) đã nói như vậy. Theo ông, mặc dầu vậy vẫn có một chiến lược mới, đơn giản, để chống lại sự mất dinh dưỡng. Cùng với thầy thuốc lão khoa Olivier Bouillanne, ông đã công bố năm 2013 một công trình nghiên cứu về “régime pulsé” bắt đầu có nhiều người theo.Chiến lược này đề nghị cung cấp trong một bữa ăn duy nhất, ví dụ bữa ăn trưa, mỗi ngày 70 đến 80% protéine để có thể có thể sử dụng với lượng đủ. Được thực hiện trên 66 người với lứa tuổi trung bình 85, tất cả đều suy dinh dưỡng và được nhập viện, công trình nghiên cứu đã so sánh hai nhóm nhận cùng lượng protéine (1,3g) và năng lượng (33kcal) đối với mỗi kilo trọng lượng cơ thể. Nhóm đầu dưới dạng “régime pulsé”, nhóm kia dưới dạng “régime standard” (20 protéine buổi sáng, 30% buổi trưa, 20 % vào bữa lỡ và 30% bữa ăn tối).
LỢI ĐƯỢC MỘT KILO CƠ TRONG 6 TUẦN
Sau 6 tuần, cac senior của nhóm “pulsé” đã lên trung bình 1 kilo de masse maigre (cơ) trong khi những senior của nhóm “chuẩn” khó nhọc mới giữ được một trọng lượng ổn định. Như thế là nhiều khi ta biết cái khó khăn mà các soignant gặp phải trong việc cung cấp cho các bệnh nhân những chất dinh dưỡng mà họ cần. ” Với sự lão hóa và những bệnh mãn tính, cơ thể phát triển một sự đề kháng đối với sự kích thích tổng hợp protéine : cơ thể phải cần nhiều protéine hơn để nuôi dưỡng cơ một cách đúng đắn “, Olivier Bouillanne đã giải thích như vậy. Ngoài ra, sự gầy đi của người già được thể hiện bởi mất khối lượng gầy (masse maigre) hơn là khối lượng mỡ (masse grasse) với một chuỗi hậu quả tai hại (giảm cử động, gãy xương, nhiễm trùng …). Đó là “vòng xoắn của sự suy dinh dưỡng”, được phát hiện cách nay 25 năm bởi BS Monique Ferry (Inserm). ” Những hậu quả sinh ra thêm nhiều phí tổn, nhất là một sự tiêu thụ gia tăng thuốc men và săn sóc y tế cũng như một sự kéo dài thời gian nhập viện và thời gian điều trị”, Vincent Touzé, nhà nghiên cứu ở OFCE (Observatoire franais des conjonctures économiques) cũng đã ghi nhận như vậy.
Cái kho faire du muscle ở người già là do hiện tượng “séquestration”, được nhận diện bởi giáo sư Yves Boirie, nhà nghiên cứu ở Inra : ” Khi tiêu hóa, những acide aminé bi détourné bởi ruột và gan. Thế mà ở những người già, mà ta không biết tại sao, sự “tịch thu” này hai lần quan trọng hơn những người trưởng thành trẻ. Hậu quả là các acide aminé đến các cơ hai lan ít hơn. ”
MỘT THỰC HÀNH PHÙ HỢP VỚI NHỮNG THÓI QUEN ĂN UỐNGChính đúng hiện tượng séquestration này mà régime pulsé muốn chống lại. Bằng cách cung cấp một liều lớn protéine trong một bữa ăn (được biến đổi thành acide aminé trong ống tiêu hóa) nhiều hơn những protéine này có cơ may đến tận các cơ. Điều mà các phân tích máu xác nhận : nồng độ acide aminé trong huyết tương sau bữa ăn gần như hai lần quan trọng hơn so với chế độ ăn uống chuẩn vào ngày 1 và gần như 3 lần lớn hơn sau 6 tuần. Atout supplémentaire : régime pulsé phù hợp với những thói quen ăn uống của các lão niên, nhấn mạnh vào những thức ăn giàu protéine (thít, trứng, cá, rau khô, những sản phẩm sữa…). ” Ta cũng có thể làm phong phú nước chấm và các thức ăn tráng miệng bằng những bột protéine, Christian Aussel đã ghi nhận như vậy. Điều mà chúng tôi đã làm nhân một công trình nghiên cứu tiền phong trong một Ehpad (établissment d’hébergement pour personnes agées), bằng cách ưu tiên lactosérum, một protéine được hấp thụ tốt hơn và có vị trung tính hơn.” Thật vậy cơ thể “đầu cơ” vào lượng protéine được ăn vào, nhưng cũng tốc độ hấp thụ của nó để gia tăng nồng độ huyết tương. ” Các résident đã thích régime pulsé cũng như régime được đề nghị (régime standard) trước đây”, Pauline Le Moigne, khi đó là cán bộ dinh dưỡng trong Ehpad đã ghi nhận như vậy. Một chiến thắng đầu tiên. Bởi vì vẫn còn sự hoài nghi : ” Cũng như những người khác, chúng tôi đã tự hỏi không biết chế độ ăn uống này có thật sự có thể áp dụng một cách cụ thể trong thời gian dài hạn hay không”, Margot Brunias, chuyên khoa ăn uống (diététicienne), đã từng thí nghiệm nó trong 6 tháng trong một nhà dưỡng lão của Seine-et-Marne năm 2015, đã kể lại như vậy. Những kết quả đáng phấn khởi : 20 résident suy dinh dưỡng trên 35 đã lên cân trở lại. Cùng khuynh hướng dương tính trong 4 Ehpad của Loir-et-Cher. Ở Thụy Sĩ, CHU de Lausane cũng thiết đặt régime pulsé.
” Mặc dầu chế độ ăn uống này là có lợi nhưng phải có một công trình nghiên cứu quy mô lớn hơn và trên những tham số khác với thành phần cơ thể (té ngã, tình trạng phụ thuộc…) để có thể đưa ra những khuyến nghị thật sự “, giáo sư Agathe Raynaud-Simon, trưởng département de gériatrie thuộc bệnh viện Bichat (Paris) đã đánh giá như vậy. Điều mà Olivier Bouillante và Christian Aussel cũng mong muốn nhưng không tập hợp được những kinh phí cần thiết.
Trong lúc chờ đợi, những cuộc tranh luận để xác định cách tốt nhất để nuôi dưỡng các lão niên vẫn tiếp tục ở Pháp, cũng như ở nước ngoài. Như ở Hoa kỳ, theo bước của BS Douglas Paddon-Jones, thuộc đại học Texas, cách nuôi dưỡng là chế độ 30-30-30, hoặc 30 g protéine mỗi bữa ăn chính cho những người già (30 g protéine cung cấp từ 7,5 đến 15 g acide aminé thiết yếu, ngưỡng chuyển hóa để tạo điều kiện cho một tổng hợp protéine tốt). ” Nhưng làm sao đạt được điều đó trong khi các lão niên không thèm ăn bao nhiêu ? “, Christel Aussel đã tự hỏi như vậy. Những nhà nghiên cứu khác đặt cuộc trên hoạt động vật lý, nhất là để khắc phục tình trạng sarcopénie. Họ cũng nhắc lại vai trò chủ chốt của vitamine D, không những để phòng ngừa tình trạng loãng xương, nhưng cũng viêm, nguyên nhân chính của sự phá hủy các protéine. ” Để chống lại tình trạng suy dinh dưỡng, phải có một approche multifactorielle. Và gây nên sự thèm ăn. Thật đơn giản những cho kết quả tốt “, Monique Ferry đã tóm tắt như vậy.
(SCIENCES ET AVENIR 1/2017)

8/ NHỮNG BÀI HỌC VỀ SỰ THẤT BẠI CỦA MỘT THỬ NGHIỆM CHỐNG BỆNH ALZHEIMER
Những trắc nghiệm được tiến hành trên những bệnh nhân với một loại thuốc đầy hứa hẹn đã âm tính, chấm dứt niềm hy vọng chẳng bao lâu có được một thérapie universelle chống lại căn bệnh thoái hóa thần kinh này. Những điều trị sớm hơn đang được thử nghiệm.Tin xấu ở hội nghị quốc tế quy tụ các chuyên gia của các thử nghiệm lâm sàng chống lại bệnh Alzheimer, diễn ra từ 8 đến 11/12 năm 2016 ở San Diego (Hoa Kỳ) : hãng dược phẩm Hoa Kỳ Eli Lilli đã tuyên bố sự thất bại của solanezumab, một thuốc ứng viên hứa hẹn, dùng cho những bệnh nhân bị bệnh Alzheimer giai đoạn nhẹ. Nhân một hội nghị lâm sàng giai đoạn 3, điều trị đã không cho phép làm chậm lại sự sa sút trí tuệ của các bệnh nhân. ” Chúng tôi rất thất vọng cho hàng triệu người đang chờ đợi một điều trị đối với bệnh Alzheimer”, John Lechleiter đã tuyên bố như vậy. Không kể 3 triệu dollar mà hãng dược phẩm đã chỉ tiêu trong nghiên cứu về bệnh Alzheimer từ 27 năm qua. Các năm trôi qua và những hy vọng tiếp nối nhau. Có phải vì vậy mà mất hy vọng sẽ thấy được vào một ngày nào đó một điều trị hiệu quả ?
Chúng ta hãy nhắc lại rằng bệnh Alzheimer là một bệnh thoái hóa thần kinh bắt đầu nhiều thập niên trước khi những triệu chứng lâm sàng đầu tiên (những rối loạn trí nhớ) xuất hiện. Bệnh lý được đặc trưng trước hết bởi sự tích tụ, trong não, của một protéine hỏng (peptide amyloide beta), ngưng kết thành các mảng (plaque). Điều này làm biến đổi của một protéine khác (Tau phosphorylée), gây sự tan rã của các neurone và làm chết chúng. Sự loại bỏ peptide amyloide bêta, được cho là yếu tố khởi động của chuỗi các biến cố bệnh lý, là hướng nghiên cứu điều trị được ưu tiên từ 30 năm nay. Đó là nhiệm vụ của solanezumab, một kháng thể đơn dòng (anticorps monoclonal) (chống lại một đích duy nhất), gắn vào peptide này và cho phép hệ miễn dịch loại bỏ nó. Cũng như những kháng thể đơn dòng khác đang đuoc thử nghiệm (gantenerumab, crenezumab, aducanumab). Một ngõ cụt ? ” Những kháng thể đơn dòng làm tốt công việc của mình bằng cách loại bỏ peptide amyloide beta, giáo sư Harald Hampel, đại học Pierre-et-Marie-Curie (Paris) đã giải thích như vậy. Nhưng điều đó không mang lại lợi ích lâm sàng đáng kể ở người, trái với điều xảy ra ở chuột.” Tại sao ? ” Mô hình chuột Alzheimer, thiếu những chức năng trí tuệ cao cấp (fonctions cognitives supérieures), không phản ánh tất cả sự phức tạp của não bộ con người”, ông nói tiếp. Lý do khác : ” Khi những triệu chứng đầu tiên của bệnh Alzheimer xuất hiện, bệnh lý não đã bắt đầu từ nhiều năm, Philippe Amouyel, giáo sư y tế công cộng và tổng giám đốc của Plan Alzheimer đã đánh giá như vậy. Và những thương tổn có lẽ quá quan trọng để có thể cho phép một sự phục hồi, mặc dầu quá trình đã được ngừng lại.” Vậy phải tác động vào amyloide trước khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên.
Để xác nhận giả thuyết vừa rồi, 5 thử nghiệm lâm sàng được tiến hành, trên những bệnh nhân không triệu chứng lâm sàng, nhưng có nguy cơ cao phát triển bệnh. Prédisposition này được đánh giá bằng chụp hình ảnh não và bằng phân tích di truyền. Thật vậy, 2% những trường hợp Alzheimer là những forme à transmission familiale liên kết với sự biến dị của những gène quan trọng. Vậy mục tiêu là quan sát xem ở những người này một loại thuốc có thành công làm chậm lại sự xuất hiện của những dấu hiệu lâm sàng hay không. Than ôi, những kết quả chỉ được biết bắt đầu từ năm 2020. ” Chúng sẽ cho phép, một cách dứt khoát, xác nhận hay không giả thuyết amyloide “, Philippe Amouyel đã hy vọng như vậy.
Trong lúc chờ đợi, phải thăm dò những hướng nghiên cứu khác. Thí dụ sự loại bỏ protéine Tau-phosphorylée (liên kết với sự chết của các neurone), sự điều biến của dẫn truyền thần kinh (modulation de la neurotransmission) hay sự giảm của viêm não. Khoảng 60 thử nghiệm trên hơn 50 loại thuốc khác nhau đang được thực hiện trên các bệnh nhân. Harald Hampel nôn nóng : ” Ta không thể tiếp tục nhìn sự thất bại từ những thử nghiệm này đến những thử nghiệm khác. Đã đến lúc phải tỉnh dậy ! ” Theo ông, vấn đề rộng hơn nhiều : ” Những thử nghiệm lâm sàng được thực hiện trên những nhóm bệnh nhân rất đa tạp. ” Thật vậy, nếu bệnh Alzheimer tương ứng với một sự thoái hóa thần kinh, nhiều đường dẫn đến đó :
” Cũng như đối với ung thư, có những dạng khác nhau và những loại người có nguy cơ khác nhau đối với căn bệnh.” Chính vì vậy, chuyên gia này đã phát động một sáng kiến được gọi là Apmi (Alzheimer’s Precision Medicine Initiative) nhằm nhận diện và định đặc điểm của những nhóm bệnh nhân này. ” Phát xuất từ đó, công nghiệp dược phẩm có thể thích ứng điều trị với những đặc điểm của nhóm bệnh nhân này.” Một cách khác để nói rằng điều trị vạn ứng có lẽ sẽ không bao giờ hiện hữu ”
(SCIENCES ET AVENIR 1/2017)

9/ DOULEURS REBELLES : HY VỌNG MỘT ĐIỀU TRỊ MỚI
GS Philippe Sitbon, thầy thuốc chuyên khoa gây mê hồi sức và nhà nghiên cứu ở Viện Gustave-Roussy (Villejuif), trình bày những kết quả của những công trình nghiên cứu về một loại thuốc có thể thay thế morphine nhưng không có những tác dụng phụ.
Hỏi : Vai trò ban đầu của đau ?
GS Philippe Sitbon : Vai trò của đau là báo động chúng ta trước mọi hiểm nguy sắp xảy ra. Thí dụ khi ta đụng một plaque chauffante, thông tin được truyền cho chúng ta qua những thụ thể cảm giác của da rồi quá cảnh tủy sống trước khi đến tận não. Trong hành trình này, vài dây thần kinh cảm giác làm giảm đau, những dây thần kinh khác gia tăng. Chủ yếu trên hệ điều hòa này mà các thuốc tác động chống lại đau. Cùng lúc, có thể sản xuất và phóng thích những chất gần giống với endophine, cũng được gọi là enképhaline, có thể nói là một loại morphine tự nhiên của chúng ta. Bất hạnh thay, tác dụng của chúng bị hạn chế và xảy ra trong một thời gian ngắn bởi vì enképhaline được thoái biến nhanh bởi các enzyme khác nhau.
Hỏi : Những loại đau khác nhau là gì ?
GS Philippe Sitbon : 1. Đau được gọi là ” nociceptive”, liên kết với một sự tấn công của các mô. 2. Đau viêm, thí dụ phong thấp (rhumatismale). 3. Đau do những dây thần kinh neuropathique (cảm giác phóng điện, cảm giác kiến bò, rát, chích kim). 4. đau ung thư, thường hỗn hợp.
Hỏi : Ta thử làm dịu chúng như thế nào ?
GS Philippe Sitbon : Trước hết ta tìm kiếm những đặc điểm của những loại đau nhưng, nói chung, ta bắt đầu bằng cách cho những thuốc giảm đau. Có nhiều loại khác nhau. Đối với đau có cường độ ít mạnh, ta bắt đầu bằng những liều thấp paracétamol ; đối với đau neuropathique ta cho những liều nhỏ những thuốc thuộc họ những thuốc chống động kinh ; đối với đau viêm, ta sẽ chọn những thuốc kháng viêm. Nếu điều đó vẫn không đủ ta gia tăng liều. Trong trường hợp thất bại, và khi đau trở nên một phế tật thật sự, ta chuyển qua những dẫn xuất của morphine, cũng bắt đầu với những liều tăng dần.
Hỏi : Morphine tác dụng như thế nào ?
GS Philippe Sitbon : Morphine tác dụng lên những thụ thể tế bào điều hòa tín hiệu đau bằng cách làm giảm bớt nó ở tủy sống và não. Bất hạnh thay, nó cũng tác động lên những thụ thể điều hòa nhu động ruột và những thụ thể khác có thể ảnh hưởng sự hô hấp.
Hỏi : Có những dẫn xuất của morphine không ?
GS Philippe Sitbon : Có nhiều dẫn xuất. Tính chất chống đau của chúng không tương đương. Vài dẫn xuất có thể 15 đến 1000 lần mạnh hơn morphine. Nhưng tất cả không có cùng những tác dụng phụ, thay đổi đối với mỗi cá nhân.
Hỏi : Hãy nêu lên những tác dụng phụ.
GS Philippe Sitbon : Nôn, mửa, bón, ngủ gà, hallucinations. Khi morphine được cho với liều rất cao, nó có thể gây nên một sự suy giảm hô hấp, thậm chí gây chết người.
Hỏi : Những công trình nghiên cứu của ông hiện nói về một loại thuốc mới có thể thay thế morphine…
GS Philippe Sitbon : Đó là opiorphine, một chất ức chế những enzyme có nhiệm vụ làm thoái biến những morphine tự nhiên của chúng ta (enképhaline), như thế kéo dài thời gian tác dụng giảm đau của chúng nhưng không có những tác dụng phụ của morphine médicament. Loại thuốc này, được khám phá bởi Catherine Rougeot của Viện Pasteur, hiện là đối tượng của những công trình của chúng tôi. Chúng tôi đã thử nghiệm điều trị mới này trên động vật và thuốc đã chứng tỏ rất có hiệu quả và được dung nạp tốt.
Hỏi : Ông đã thử nghiệm opiorphine trên những loại đau nào ?
GS Philippe Sitbon : Chúng tôi đã nghiên cứu nó trên những con chuột bị đau hậu phẫu hay đau thần kinh (douleurs neuropathiques), khó điều trị nhất bởi vì đề kháng nhất với những thuốc cổ điển. Chúng tôi đã quan sát một sự biến mất hoàn toàn của đau trong một thời gian nhiều ngày, không có những tác dụng có hại.
Hỏi : Giai đoạn kế tiếp là gì ?
GS Philippe Sitbon : Chuyển qua người với một công trình nghiên cứu ở những người lành mạnh, được gọi là giai đoạn I, sẽ đánh giá sự dung nạp đối với thuốc và xác định sự biến đổi của nó trong cơ thể sau khi cho thuốc. Vào năm 2018-2019, đó sẽ là giai đoạn II, sẽ đánh giá, ở Viện Gustave-Roussy de Villejuif, hiệu quả của nó ở những bệnh nhân bị đau do ung thư hay đau thuộc loại neuropathique.
(PARIS MATCH 24/5-31/5/2017)

10/ TẮM NƯỚC NÓNG VÀ SAUNA : TỐT CHO TIM
Trái với tin đồn, sauna và tắm nước nóng không xấu cho tim nhưng, theo nhiều công trình scandinave, có lợi, với một tỷ lệ giảm nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não cho những môn đệ của phương pháp thực hành này, kể cả người bị bệnh tim. Một công trình nghiên cứu của Anh vừa cho thấy trên một nhóm 14 người lành mạnh rằng tắm trong một giờ ở nhiệt độ 40 độ làm nhiệt độ cơ thể tăng lên 1 độ, hoặc bằng với một giờ gắng sức đạp xe đạp, và tiêu thụ cùng calorie như bước 30 phút ! Nhiệt lượng, như sự gắng sức, làm gia tăng sự sản xuất monoxyde d’azote, một phân tử làm giãn những huyết quản và làm hạ huyết áp, điều này tốt cho tim. Ngoài ra, nhiệt lượng kích thích sự phóng thích của những protéine khác nhau, kháng viêm hay bình đường huyết. Tắm nước nóng và sauna không lạm dụng là một phương pháp thay thế thể thao đối với những người không thực hành nó.
(PARIS MATCH 24/5-31/5/2017)

BS NGUYỄN VĂN THỊNH
(23/10/2017)