NHIỄM TOAN XETON ĐÁI ĐƯỜNG
(DIABETIC KETOACIDOSIS)
Adam J.Rosh, MD
Assistant Professor
Department of Emergency Medicine
Wayne State University School of Medicine
Detroit, MI
TEST 1
Một sinh viên 21 tuổi được mang đến khoa cấp cứu bởi cô bạn ở cùng chung buồng. Cô ta nói rằng hôm nay bệnh nhân rất buồn ngủ. Bệnh nhân có tiền sử đái đường và đã không dùng thuốc trong hơn một tuần. HA của bệnh nhân là 95/61 mmHg, tần số tim là 132 đập mỗi phút, nhiệt độ là 99,7 độ F, và tần số hô hấp là 20 hơi thở mỗi phút. Đường huyết chích đầu ngón tay (fingerstick glucose) là 530/dL.
Những lựa chọn nào sau đây là thích hợp nhất với những gì anh mong chờ tìm thấy ở khí huyết động mạch với những chất điện giải và phân tích nước tiểu ?
a. pH 7,38, anion gap 5, phân tích nước tiểu bình thường.
b. pH 7,57, anion gap 21, sự hiện diện của glucose và bạch cầu trong nước tiểu.
c. pH 7,47, anion gap 12, sự hiện diện của glucose và ketone trong nước tiểu
d. pH 7,26, anion gap 12, sự hiện diện của glucose và ketone trong nước tiểu
e. pH 7,26, anion gap 21, sự hiện diện của glucose và ketone trong nước tiểu.
Câu trả lời đúng là e.
Bệnh nhân này có một anion gap metabolic acidosis, đường niệu (glucosuria), và xeton-niệu (ketonuria), phù hợp với nhiễm toan xeton đái đường (diabetic ketoacidosis). Nhiễm toan xeton đái đường (DKA) là một rối loạn cấp tính, đe dọa mạng sống, xảy ra ở những bệnh nhân với bất túc insuline. Điều này dẫn đến tăng đường huyết, tích xeton (ketosis), và lợi tiểu thẩm thấu (osmotic diuresis) và về phương diện lâm sàng được biểu hiện bởi rối loạn tiêu hóa, đa niệu, mệt, mất nước, lú lẫn tâm thần, ngủ lịm (lethargy), hay hôn mê. Khi chẩn đoán nhiễm toan xeton đái đường được nghi ngờ trên phương diện lâm sàng và tăng đường huyết được xác nhận bởi sự tăng cao của đường huyết ở đầu ngón tay, các kết quả của khí huyết động mạch và phân tích nước tiểu xác nhận chẩn đoán. Trong nhiễm toan xeton đái đường, gan chuyển hóa các axit béo tự do thành các thế xeton (ketone bodies) để tạo nhiên liệu thay thế trong khung cảnh sự kém sử dụng glucose của tế bào. Kết quả này là xeton-niệu và anion gap metabolic acidosis (pH < 7,4 và HCO3 < 24). Đường niệu (Glucosuria), kết quả của lợi tiểu thẩm thấu do tăng đường huyết, là một biểu hiện khác của nhiễm toan xeton đái đường.
Anion gap được tính bằng cách trừ Cl- và HCO3- từ Na+
Anion gap (AG) = (Na+) – (Cl-) + (HCO3-)
Một anion gap bình thường là 8 đến 12 mEq/L. Một anion gap tăng cao là một kết quả của một sự gia tăng nồng độ của những anion không được đo. Trong nhiễm toan xeton đái đường, anion gap gia tăng được gây nên bởi sự sản xuất các chất xeton (ketones).
Những trả lời khác (a,b,c, và d) là những lựa chọn không đúng trong bệnh cảnh của nhiễm toan xeton đái đường.
Reference : Emergency Medicine. PreTest.
Đọc thêm : Cấp cứu nội tiết và chuyển hóa số 15 và 16
BS NGUYỄN VĂN THỊNH
(27/7/2016)
Tiếng sông Hương 