PHẢN VỆ
(ANAPHYLAXIE)
JEAN-LOUIS VINCENT
Chef du Service de Soins Intensifs
Hôpital Erasme, Bruxelles
Một phản ứng dị ứng nặng có thể đe dọa tính mạng do hạ huyết áp (choáng) và suy hô hấp cấp tính.
Một phản ứng phản vệ hàm ý một sự tương tác dị ứng nguyên với những kháng thể đặc hiệu loại IgE, liên kết với những thụ thể Fc dành cho IgE trên các dưỡng bào (mastocyte) và những basophile, gây nên sự phóng thích histamine và những chất trung gian khác.
Một phản ứng dạng phản vệ (réaction anaphylactoide), nói chung ít nghiêm trọng hơn, không liên hệ những kháng thể loại IgE. Tuy nhiên sự phân biệt có thể ít quan trọng trong y khoa cấp cứu.
Hậu quả của sự kích hoạt của những chất trung gian này là :
– những biến đổi của tính thấm thau mao mạch, với sự tạo phù nề ;
– những biến đổi trương lực huyết quản (tonus vasculaire) với hạ huyết áp và choc tuần hoàn ;
– sự co các cơ tron hô hấp chịu trách nhiệm co thắt phế quản (bronchospasme).
– những phản ứng da với ban đỏ (érythème) và mày đay ngứa (urticaire prurigineux) ; viêm mũi, viêm kết mạc…
Những nguyên nhân thường gặp nhất là :
– vài loại thức ăn : lớp tôm cua (crustacés), nấm, quả hồ đào (noix), cá, những món ăn ngoại lai (plats exotiques)..
– nọc độc côn trùng (venin d’insectes) : ong (abeille) ;
– thuốc : pénicilline, aspirine, vaccins…
– những thuốc cản quang ;
– latex
Thời hạn xuất hiện của các triệu ch ứng thường trì hoãn. Trong dị ứng với latex, những triệu chứng xuất hiện 30-60 phút sau khi khám bệnh hay thủ thuật cần dùng gant
CHẨN ĐOÁN
Chẩn đoán chủ yếu lâm sàng ; một định lượng tryptase mastocytaire có thể hữu ích để xác nhận sự kích hoạt dưỡng bào.
ĐIỀU TRỊ
Điều trị gồm có :
– quy tắc VIP ;
– adrénaline bằng đường tiêm mông (0,5mg) hay tĩnh mạch dưới dạng một “rinçure” (nước rửa) (0,1mg) trong trường hợp cực kỳ cấp cứu ;
– truyền tĩnh mạch dồi dào : các colloides được ưa thích hơn, do tính thẩm thấu mao mạch gia tăng, gây nên rò albumine quan trọng ;
– hydrocortisone 200 mg bằng đường tĩnh mạch (hay tiêm mông) : để phòng ngừa những tái phát và để điều trị co thắt phế quản
– antihistaminique
HIỆU CHÍNH VỀ SAU
Đôi khi nguyên nhân của phản ứng không thể xác định được một cách chính xác, điều này có thể cần một hiệu chính về sau.
Dĩ nhiên phải tránh tiếp xúc sau này với cùng sản phẩm. Nếu điều đó không thể thực hiện (dị ứng với ong chích ), ta có thể cho bệnh nhân một mũi tiêm adrénalie được sữa soạn trước.
Reference : Le Manuel de Réanimation, Soins Intensifs et Médecine d’Urgence.
Troisième édition. 2009
BS NGUYỄN VĂN THỊNH
(8/10/2015)
Tiếng sông Hương 