U xơ tử cung là sự tăng sinh tế bào mô cơ của tử cung lành tính. U xơ có thể đơn độc hoặc nhiều ổ, kích thước thay đổi từ nhỏ đến lớn. 70-80% phụ nữ trên 50 tuổi thường mắc chứng bệnh này.
Triệu chứng : áp lực
U xơ có thể gây ra các triệu chứng nhẹ hoặc hoàn toàn không có triệu chứng gì. Thông thường, bệnh nhân cảm thấy các triệu chứng sau:
– cảm giác nằng nặng ở bàng quang hay trực tràng
– Tiểu láu
– Táo bón hay đau rát ở hậu môn
– Đau vùng thắt lưng hoặc đau bụng
Triệu chứng của u xơ: thay đổi theo kinh nguyệt
U xơ cũng có thể gây ra những triệu chứng thay đổi theo kinh nguyệt, bao gồm:
– Đau quặn từ nhẹ đến nặng
– Ra huyết nhiều, thỉnh thoảng có máu cục
– Chu kỳ kinh nguyệt thường kéo dài
– Ra huyết giữa các chu kỳ kinh nguyệt
U xơ tử cung hay lạc nội mạc tử cung ?
U xơ tử cung là một nguyên nhân gây đau bụng kinh ghê gớm nhưng lạc nội mạc tử cung cũng gây cơn đau tương tự. Lạc nội mạc tử cung xảy ra khi nội mạc tử cung lại phát triển ở những nơi khác của cơ thể (trong hình dưới đây: nội mạc tử cung phát triển ở mặt ngoài tử cung và ở bàng quang). Nội mạc này bị bong ra và chảy máu trong chu kỳ kinh nguyệt, tạo ra các vết sẹo gây đau đớn. Cơn đau của u xơ tử cung hay lạc nội mạc tử cung cũng có thể xảy ra giữa các chu kỳ kinh nguyệt.
Nguyên nhân gây ra u xơ tử cung là gì ?
Nguyên nhân chính xác thì chưa được biết rõ. Sự tăng trưởng của u xơ có liên quan đến các nội tiết tố estrogen và progesteron. Một số công trình nghiên cứu cho thấy những người phụ nữ có kinh nguyệt ở tuổi trẻ quá thường dễ bị u xơ tử cung. Mặc dầu u xơ tử cung liên quan đến nội tiết tố nữ nhưng việc sử dụng thuốc ngừa thai lại không gây ra u xơ tử cung.
Các loại u xơ tử cung
U xơ nằm trong cơ tử cung, thường gặp nhất, phát triển trong thành của tử cung và có thể gây ra cảm giác tử cung to lên.
U xơ dưới thanh mạc tăng trưởng ở bên ngoài tử cung. Khi những khối u này phát triển quá lớn, chúng có thể gây đau đớn do chúng chèn ép các cơ quan lân cận.
U xơ dưới niêm mạc tăng trưởng ngay bên dưới màng tử cung và có thể tụ tập vào trong xoang tử cung. Hậu quả là gây xuất huyết nặng và các biến chứng khác.
U xơ tử cung có cuống phát triển trên một cái cuống nhỏ nằm trong hoặc ngoài tử cung.
Những đối tượng nào bị u xơ tử cung ?
Mặc dầu chưa biết rõ cơ chế gây ra u xơ tử cung, tuy vậy một số hình thái đã được khảo sát. U xơ thường xảy ra ở giữa độ tuổi 30 và 40. Phụ nữ da màu thường mắc bệnh nhiều hơn da trắng. Nếu tiền sử gia đình có người bị u xơ tử cung thì nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Những người béo phì hoặc bị cao huyết áp cũng làm tăng nguy cơ bị u xơ tử cung.
Biến chứng: u xơ và thiếu máu
Một số phụ nữ bị u xơ tử cung thường bị ra huyết nhiều trong chu kỳ kinh nguyệt, có thể mắc chứng thiếu máu. Có nhiều trường hợp thiếu máu do thiếu chất sắt do kinh nguyệt thì thường nhẹ và có thể chữa lành bằng chế độ ăn và bổ sung viên sắt. Nếu thiếu máu mà không điều trị có thể dẫn đến mệt mõi, lừ đừ và trong trường hợp nặng có thể đưa đến suy tim.
Biến chứng: u xơ và thai nghén
U xơ thường không ảnh hưởng đến sinh sản và thai nghén. Tuy nhiên, có một số thai phụ có u xơ tử cung có thể có biến chứng thai nghén nhiều hơn và có nguy cơ khi sinh. U xơ có thể gây đau vùng hố chậu và xuất huyết nặng sau khi sinh, đòi hỏi phải phẫu thuật. Trong một vài trường hợp, u xơ có thể làm tắc nghẽn vòi trứng. U xơ phát triển bên trong nội mạc tử cung có thể gây khó khăn cho sự thụ tinh.
Khi nào cần đi khám bác sĩ
Bạn cần đến cơ sở y tế để khám bệnh nếu có những triệu chứng sau:
– Hành kinh ra huyết quá nhiều
– Đau nhiều khi hành kinh
– Tiểu láu hay són tiểu
– Kinh nguyệt kéo dài trong khoảng 3 – 6 chu kỳ
– Đau thường xuyên hay có cảm giác nặng ở bụng dưới hay vùng chậu
Chẩn đoán: xét nghiệm và hình ảnh học
Bác sĩ khám bụng có thể sờ thấy khối u có kích thước bằng trái chanh hay quả cam. Xét nghiệm, chẳng hạn như siêu âm, có thể xác định được kích thước và vị trí của những u xơ khác. Nếu với những người có nhiều u xơ mà mong muốn có thai thì cần phải làm một loại xét nghiệm, gọi là chụp XQ có cản quang tử cung vòi trứng để thấy được hình dáng của tử cung và vòi trứng và có thể phát hiện được những bất thường. Ngoài ra, cũng có thể dùng phương pháp nội soi bụng hoặc tử cung.
Điều trị: Thuốc chống đau
Thuốc chống đau bao gồm Acetaminophen (paracetamol) và thuốc kháng viêm không phải steroid như Ibuprofen, naproxen, có thể làm giảm cơn đau bụng kinh.
Điều trị: Thuốc ngừa thai
Thuốc ngừa thai dạng uống có thể kiềm hãm nồng độ của estrogen và progestin. 
Những thuốc này thường dẫn đến tình trạng kinh nguyệt ít và có thể làm giảm cơn đau thường kết hợp với u xơ như ra huyết ồ ạt và đau quặn bụng. Những liệu pháp ngừa thai bằng nội tiết tố khác, cũng có khả năng làm giảm triệu chứng của u xơ, gồm có progestin dạng tiêm hay vòng tránh thai tiết progestin (progestin-releasing IUDs).
Liệu pháp nội tiết tố khác
Thuốc được gọi là chất đồng vận hoc-môn tiết gonadotropin có thể làm giảm triệu chứng của u xơ tức thời bằng cách ức chế chu kỳ kinh nguyệt và làm teo u xơ. Chất đồng vận hoc-môn tiết gonadotropin ngăn chận sự sản xuất estrogen, vì vậy thuốc này cũng có thể gây ra loãng xương, phừng mặt và khô âm đạo. U xơ có thể quay trở lại kích thước cũ một khi kết thúc điều trị. Những loại thuốc này cũng có thể được dùng để làm teo u xơ trước khi tiến hành phẫu thuật cắt bỏ u xơ.
Điều trị: liệu pháp nút thắt (Embolization)
Đối với các trường hợp có triệu chứng từ nhẹ đến vừa, liệu pháp nút thắt u xơ tử cung là chỉ định tốt nhất. Dưới sự hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ sẽ luồn một ống thông vào động mạch tử cung. Những hạt phân tử nhỏ bằng chất dẽo hay gelatin được giải phóng vào trong các mạch máu nuôi dưỡng u xơ và kết quả là làm teo khối u trong một thời gian không xa. Liệu pháp nút thắt này không nên chỉ định đối với phụ nữ còn muốn sinh đẻ trong tương lai.
Điều trị: phẫu thuật
Phẫu thuật cắt bỏ u xơ điển hình là bóc tách toàn bộ khối u hoặc bằng phương pháp mỗ hở hay dùng đường mỗ nhỏ. Trong một số trường hợp, u xơ có thể tái phát. Hiếm khi liệu pháp cắt bỏ u xơ lại để lại mô sẹo gây trở ngại cho việc thụ thai sau này. Một số phụ nữ với triệu chứng quá trầm trọng hoặc kích thước u xơ quá lớn thì liệu pháp được chọn là cắt bỏ toàn bộ tử cung. Liệu pháp cắt bỏ nội mạc tử cung, thích hợp đối với u xơ nhỏ. Liệu pháp này có khả năng hủy hoại nội mạc của tử cung khiến cho không thể thụ thai được nữa.
Điều trị: Siêu âm
Siêu âm là một liệu pháp phá hủy u xơ mà không gây thương tổn tử cung. Liệu pháp này sử dụng sóng siêu âm cao tần để phá hủy các tổ chức mô của u xơ. Hầu hết phụ nữ chữa trị bằng liệu pháp này đều hồi phục nhanh chóng và có thể trở lại sinh hoạt bình thường trong vòng 24 giờ. Hiệu ứng về lâu về dài vẫn đang còn nghiên cứu và không được chỉ định đối với những phụ nữa vẫn còn muốn có thai sau này.
Điều trị: Tập luyện
Tập luyện đều đặn hàng ngày có thể phòng ngừa được u xơ. Một công trình nghiên cứu cho thấy những phụ nữ luyện tập 7 giờ hoặc hơn mỗi tuần thì có tần suất bị u xơ ít hơn đáng kể so với những phụ nữ luyện tập ít hơn 2 giờ mỗi tuần. Béo phì cũng là một nguy cơ gây ra u xơ. Như vậy, tập luyên giúp cho bạn có vóc dáng vừa phải và đồng thời giảm được nguy cơ mắc bệnh u xơ.
Cần quan tâm đến thiếu máu
Phụ nữ bị u xơ thường hay thiếu sắt do khẩu phần ăn không cung cấp đầy đủ, có thể gây bệnh thiếu máu do thiếu hồng cầu. Triệu chứng thiếu máu gồm có mệt mõi, đau ngực và khó thở.
Liệu pháp chữa trị bao gồm ăn nhiều thực phẩm giàu chất sắt như thịt heo bò, thịt gà vịt, đậu, rau xanh và ngũ cốc.
(Theo WebMD,5.2014)
BS NGUYỄN VĂN THÔNG
DrThong007@gmail.com
Tiếng sông Hương 