Rome (4) Forum Romain

Trong gần một thiên niên kỷ, forum (Foro Romano) là trái tim của Rome cổ đại và là trung tâm thần kinh của một đế quốc mở rộng sự thống trị lên một phần lớn của thế giới. Phế tích với các lối đi quanh co rắc rối, dư âm của một lịch sử đầy quyến rũ, nằm trong số những vị trí khảo cổ học quan trọng của di sản văn hóa châu Âu. Tuy nhiên khó mà xác định được vị trí của mình ở giữa sự chồng chất của các công trình lịch sử nhiều lần bị phá hủy hay được tái tu bổ xuyên qua nhiều thế kỷ. Dầu thế nào đi nữa, nơi này đáng tham quan không những vì vẻ quyến rũ não nùng phát ra từ phế tích mà còn vì vài trò của nó như là chứng nhân của nền văn minh La Mã vĩ đại.

Ngày nay khi ta chiêm ngưỡng những vết tích của Forum, khó mà tưởng tượng rằng nó là biểu tượng của uy quyền La Mã trong gần một thiên niên kỷ. Cách nay 3000 năm, đó chỉ mới là nghĩa địa đầm lầy của một ngôi làng nằm trên đồi Palatin. Vào thời đại đồ đồng, những người chết được chôn tại đó, ở rìa làng, có lẽ từ đó phát sinh nguồn gốc của danh từ Forum (chữ latin foris có nghĩa là ở ngoài). Sau đó Forum lớn lên, càng ngày càng lớn ra với sự đi lên quyền lực La mă. Một khi các đầm lầy được làm khô đi vào thế kỷ thứ VI trước công nguyên, Forum đóng một vai trò thiết yếu trong đời sống của nước Cộng Hòa. Những công trình lịch sử thật sự đầu tiên có lẽ xuất hiện vào thế kỷ XVII trước công nguyên, vào thời kỳ những vị vua étrusque đầu tiên trị vì. Triều đại của các Tarquins ra sức làm khô những đầm lầy và xây dựng ở đó một hệ thống cống rãnh, biến đổi forum thành một nơi đời sống công cộng thật sự.
Dưới thời Cộng Hòa và Đế Chế tất cả những cơ quan tôn giáo, chính trị và kinh tế của đô thị tụ tập ở đó. Các nơi ở của các nhà quý tộc nằm bên cạnh các cửa tiệm và các đền thờ, trong khi đó các hoàng đế đua tranh sự lộng lẫy trong những dự án đô thị hóa.
Ngay cuối thế kỷ thứ II công nguyên, tình trạng thiếu những khoảng trống góp phần làm Forum dần dần bị bỏ rơi. Chính quyền chuyển về Palatin, hoạt động thương mãi tiếp tục trong những marché de Trajan, trong khi Forum impériaux tiếp nhận những công trình xây dựng mới.
Sự suy tàn của Forum tăng nhanh sau khi Đế Quốc La mã sụp đổ. Hỏa hoạn tàn phá forum, tiếp theo sau là những trận động đất. Vào thời Trung cổ, các viên đá của các công trình cổ đại bị lấy đi một cách hệ thống để xây dựng nhà thờ và các cung điện, và các khối cẩm thạch bị biến thành bột để chế tạo vôi. Bị xâm chiếm bởi thực vật, Forum bị biến đổi thành bãi chăn thả súc vật và khi đó mang tên campo vaccino (champ aux vaches). Công trình khai quật chỉ thật sự bắt đầu vào cuối thế kỷ XVIII và vẫn còn được tiếp tục cho đến ngày hôm nay.

ĐẠI LINH
(14/5/2012)